Koning Juan Carlos heeft vriend en vijand maandag toch nog verrast met zijn besluit om Spanje te verlaten. Dit om het koningschap van zijn zoon en opvolger koning Felipe niet langer in gevaar te brengen en om zijn geliefde Spanje ook in extremis te dienen, zoals hij dat in bijna veertig jaar koningschap ook had gedaan.
Alle ogen waren de laatste maanden gericht op Felipe. Van hem werd een beslissend optreden verwacht in de richting van zijn steeds verder in opspraak rakende vader, over wie bijna dagelijks nieuwe verhalen de ronde deden over geheime bankrekeningen, transacties en ontduiking van belasting. Er werd voorgesteld om Juan Carlos na 45 jaar uit het Zarzuela-paleis te zetten, en hem zijn na de troonswisseling in 2014 gegeven eretitel ‘koning’ af te nemen. Een buitenlands verblijf werd ook gesuggereerd, waarbij zelfs Nederland als bestemming werd genoemd.
Koning Felipe leek echter te aarzelen. Wat is immers het goede moment om je vader het huis uit te gooien? De aantijgingen waren weliswaar talrijk, maar ook Juan Carlos moest als onschuldig worden beschouwd tot het tegendeel was bewezen en zover was het nog lang niet. Maar het was wel duidelijk dat het toch al niet zo sterk staande koningshuis met elke nieuwe onthulling weer een deuk erbij kreeg. “Er moet wat gebeuren”, schreven Spaanse media maandagochtend nog.
Dramatisch gebaar
De oplossing kwam echter niet van Felipe maar van Juan Carlos zelf, al is het niet uitgesloten dat er in het paleis is overlegd en dat de koning zijn vader deze uitweg bood. Door te zeggen dat hij Spanje verlaat, laat hij meteen ook de eer aan zichzelf. Het is een dramatisch gebaar voor de man die zelf in ballingschap is geboren, zijn hele jeugd opofferde om door dictator Francisco Franco voorbereid te worden op een mogelijk koningschap en die Spanje vanaf 1975 als koning van fascistische dictatuur naar democratie loodste.
Juan Carlos kreeg daar accolades voor, maar hij ging zich ook onaantastbaar wanen en nam het met persoonlijke relaties en vriendschappen niet zo nauw. Hij moest daarom min of meer gedwongen aftreden teneinde de monarchie te redden. Niemand die toen wist dat hij zes jaar later het land zou moeten verlaten in een tweede poging nog iets te redden van het bouwwerk dat hij veertig jaar lang opbouwde. Juan Carlos (82) kon zich niets ergers voorstellen dat in ballingschap leven, zo zei hij enkele jaren geleden nog. Dat hij daar nu toch voor kiest, siert hem.
