Ter voorbereiding op zijn staatsbezoek aan België nodigde koning Willem-Alexander enkele Belgische journalisten uit voor een gesprek op Paleis Noordeinde. Eén daarvan is Wim Dehandschutter. Voor Vorsten schrijft hij over het gesprek waarin de koning vooruitblikt op het staatsbezoek aan goede vrienden.
Hoog bezoek
Ik heb hem al vaak in het echt gezien, tijdens verschillende edities van Koningsdag, bij het staatsbezoek van Filip en Mathilde aan Nederland in 2016 en bij andere officiële gelegenheden. Maar het is voor het eerst dat ik koning Willem-Alexander de hand zal schudden — maak hier geen grapjes over mijn familienaam. Hoe dichter ik de koning nader, hoe indrukwekkender ik zijn verschijning vind. Hij is stevig gebouwd. Groot ook. Dat hij ‘maar’ 1 meter 83 is, zoals Google me achteraf leert, kan ik bijna niet geloven.
“Goeiemiddag, Majesteit”, begroet ik hem, met de correcte aanspreektitel. Willem-Alexander ontvangt mij op Noordeinde, zijn werkpaleis in het centrum van Den Haag. Hij neemt plaats aan de lange tafel, geflankeerd door drie van zijn topmedewerkers. Voor hem ligt zijn iPad, zijn belangrijkste werkinstrument waarmee hij zelfs wetten en Koninklijke Besluiten digitaal tekent. Boven op zijn tablet rusten zijn leesbril en iPhone. Eén vraag schiet me direct te binnen: zit in die smartphone het mobiele nummer van koning Filip? Hij heeft een uniek baan en de Belgische koning is de dichtstbijzijnde die hetzelfde knelpuntberoep uitoefent. De enige ook met wie hij in zijn moedertaal kan communiceren.
Buurman, collega en vriend
Willem-Alexander neemt eerst zelf het woord en vertelt dat Máxima en hij zich erg verheugen op het driedaagse staatsbezoek aan België (20-22 juni). Koning Filip en koningin Mathilde hebben hen daarvoor uitgenodigd. Samen zullen ze een drie dagen durende toer door België maken: van Brussel via Waterloo en Charleroi naar Leuven en Antwerpen. Willem-Alexander ziet het als een mooie kans om de buren nog beter te leren kennen en de vriendschap uit te bouwen. Het staatsbezoek is ook de reden waarom hij mij en nog zeven andere Belgische journalisten heeft uitgenodigd voor dit persgesprek. We mogen hem niet citeren in onze reportages, daarom zult u hieronder geen letterlijke uitspraken van hem lezen. We mogen wel opschrijven wat hij ons te vertellen had. En een koning die spreekt: dat is sowieso een zeldzaamheid.
Tijd voor de eerste vraag: is koning Filip naast een ‘buurman’ en collega ook een vriend? Natuurlijk! En koningin Mathilde is een goede vriendin. Ze is bovendien meter van zijn tweede dochter Alexia. Ze is net afgestudeerd aan het Atlantic College in Wales, waar eerder kroonprinses Elisabeth (21) haar middelbare school afrondde. De koninklijke gezinnen der Lage Landen komen elkaar geregeld tegen op het internationale toneel, onlangs weer een paar keer, gaat Willem-Alexander verder. Hij verwijst naar Londen (de kroning van koning Charles III) en Jordanië (het koninklijk huwelijk van kroonprins Hoessein). Daarbuiten zien ze elkaar ook vaak privé.
Dubbel jubileum
Volgende week zijn beide vorstenparen weer drie dagen samen. Wat het bezoek nóg meer cachet geeft: hij zit net als Filip tien jaar op de troon in 2023, ze hebben dus samen wat te vieren. Willem-Alexander benadrukt wel dat elke monarchie anders is, met zijn eigen historie, tradities en betekenis in de maatschappij. Natuurlijk kunnen Filip en hij elkaar ondersteunen en wisselen ze ervaringen uit. Daarvoor zijn ze ook collega’s. Ze hebben elkaars telefoonnummers en staan geregeld met elkaar in contact. Terwijl hij dat vertelt, kijk ik opnieuw naar zijn iPhone op tafel. Dat hij op dat toestel één druk op de knop verwijderd is van koning Filip, fascineert me. Dus vraag ik hem of ze elkaar vaak bellen of berichtjes sturen. Dát ze elkaar spreken, wil hij bevestigen. Hoe váák zegt hij voor zichzelf te houden.
Hun beide dochters, Amalia (19) en Elisabeth, appen elkaar geregeld, werp ik op. Amalia vertelde vorig jaar dat ze elkaar zonder veel woorden begrijpen, omdat ze in dezelfde positie zitten. Ze bespreken zaken die voor hen, kroonprinsessen, net wat anders liggen: privacy, vriendschappen, sociale media. Willem-Alexander bevestigt dat de volgende generatie, zoals hij Amalia en Elisabeth omschrijft zonder ze bij naam te noemen, veel contact met elkaar hebben en het goed met elkaar kunnen vinden. Hij spreekt over mooie vriendschappen, zoals op het koninklijk huwelijk in Jordanië bleek. Het is al vele generaties lang zo dat zijn familie goede contacten heeft met de Belgische koninklijke familie. Hij vindt het mooi dat dat wordt voortgezet.
Vast op de ring
Een Franstalige journalist brengt vervolgens het Nederlandse slavernijverleden ter sprake. Een dikke week na het staatsbezoek, op 1 juli, wordt namelijk herdacht dat het 160 jaar geleden is dat slavernij bij wet is afgeschaft in Suriname en de Caraïbische eilanden. Willem-Alexander zal dan een toespraak geven bij een nationale herdenking in Amsterdam, kondigt hij aan. Of dat ook betekent dat hij daarin zijn excuses zal aanbieden voor het Nederlandse slavernijverleden, zoals wordt gesuggereerd in de media, wil hij ondanks aandringen van de journalist bevestigen noch ontkennen.
Een ander onderwerp: bij het staatsbezoek gaan beide koningsparen naar de haven van Antwerpen. Hoe ziet hij de verhouding met de haven van Rotterdam? Zijn het partners of eerder concurrenten? Willem-Alexander komt met een anekdote. Een jaar of vijftien geleden stond hij met een goede Belgische vriend vast op de ring van Antwerpen, die voor de zoveelste keer was verbreed. Hij vroeg hem: “Hoeveel rijstroken moeten jullie hier nog naast leggen voordat die files eindelijk zijn opgelost?” De wijze vriend antwoordde: “Het moment dat de havens van Rotterdam en Antwerpen samen gaan werken, zijn de files hier opgelost.” Willem-Alexander heeft begrepen dat de Europese Commissie nooit de fusie van de grootste twee havens van Europa zal goedkeuren.
Volg het staatsbezoek aan België op Instagram (20-22 juni)
Voor het volgende onderwerp blijven we in Antwerpen: de band van Nederland met de Scheldestad. Willem-Alexander weet dat veel van zijn landgenoten erheen gaan. Af en toe veroorzaken ze overlast, vangt hij op. Maar ze genieten toch vooral van de prachtige stad met zijn mooie traditie — zíjn woorden. Willem-Alexander herinnert ons eraan dat hij burggraaf van Antwerpen is. Wat? De koning van Nederland die macht heeft in Vlaanderens grootste stad? Nee, het is gewoon een adellijke titel die sinds Willem I (1772-1843), de eerste koning der Nederlanden, de verbondenheid van de Oranjes met Antwerpen illustreert.
Nabrander
Aan het einde van het persgesprek leert Willem-Alexander me een nieuw Nederlands woord kennen: ‘nabrander’. Nadat elke journalist zijn vraag heeft kunnen stellen, vraagt hij of iemand nog een nabrander heeft. Een wat? Hij wil niet dat er nog iets op onze maag blijft liggen. Ah! Of we nog een prangende vraag hebben dus, noem het een uitsmijter. Mijn Franstalige collega heeft er een: hij wil weten hoe hij het antwoord van Willem-Alexander over de excuses moet interpreteren. Willem-Alexander legt uit dat de minister-president dat al gedaan heeft. En aangezien de koning formeel deel uitmaakt van de regering, bood hij dus al zijn excuses aan. Via de minister-president, welteverstaan.
Zal Willem-Alexander tijdens het staatsbezoek de omgang met het koloniale verleden bespreken met koning Filip? Die betuigde eerder ‘zijn diepste spijt’ over het ‘koloniale regime’ van België in oud-kolonie Congo. Zoals het er nu naar uitziet, zal Willem-Alexander het thema niet zelf aankaarten. Ieder moet op zijn eigen manier, op zijn eigen moment in het reine komen met zijn geschiedenis, vindt hij. Volgens hem is het iets wat in een land zelf moet worden opgelost. Tot zover de nabrander. Waarna we samen op de foto gaan en de koninklijke uitsmijter ons richting uitgang begeleidt. Tot in België, Majesteit!
Máxima en Mathilde, koninginnen eigen stijl
Zo anders maar beiden zo koninklijk.. Lees over de overeenkomsten en verschillen.
