Koning Willem-Alexander trad maandag in De Nieuwe Kerk in Amsterdam in de voetsporen van zijn moeder prinses Beatrix en grootmoeder koningin Juliana door bijzondere aandacht te schenken aan de schrijver Multatuli. Aan het begin van het ‘Multatuli-jaar’ onthulde de koning een gedenksteen die later geplaatst zal worden in de vloer van de kerk, vlakbij de stenen voor Hella S. Haasse en Johan Huizinga.
In 1987 onthulde Beatrix niet ver van de kerk het markante standbeeld van ‘Nederlands grootste schrijver’ op de Torensluis, aan het Spui. Tientallen jaren eerder behoorde haar moeder koningin Juliana tot de mensen die intekenden op de luxe-editie van Multatuli’s ‘Volledige Werken’, waarvan het eerste deel in 1950 verscheen. Willem-Alexander nam zelf in 1995 de laatste delen van die ‘Volledige Werken’ in ontvangst. Later vertelde hij de ‘Max Havelaar’ tijdens een slapeloze nacht in één keer te hebben uitgelezen.
Die respectvolle omgang met het werk van Eduard Douwes Dekker, zoals de op 2 maart 1820 in Amsterdam geboren schrijver in werkelijkheid heette, van de laatste generaties Oranjes stond in schril contrast met dat van koning Willem III, aan wie Multatuli zijn in 1860 verschenen ‘Max Havelaar’ opdroeg. Willem III reageerde niet en liet ook vier brieven van de schrijver aan zijn adres onbeantwoord. Maar het werk was dan ook een aanklacht tegen het gezag en en stelde het machtsmisbruik in de toenmalige kolonie Nederlands-Indië aan de kaak. Dat was destijds geen populair onderwerp.
Willem-Alexander deelde de bezwaren van zijn betovergrootvader niet. Hij had maandag geen moeite om het werk symbolisch in ontvangst te nemen, aan het einde van een door Thom Hoffman opgevoerde eenakter waarin ook de opdracht aan de koning (Willem III) voorkwam. De huidige koning prees de schrijver en verbond hem zelfs aan de vrijheid waarop Nederland zo trots is. Begin maart gaat hij samen met koningin Máxima ook voor een staatsbezoek naar Indonesië, dat net als Nederland 75 jaar geleden de vrijheid herkreeg.
