Een zonovergoten winterdag met onvergetelijke momenten. Wie herinnert zich niet de tranen van de bruid en het gejuich na het jawoord van de mensen buiten, hoorbaar tot in de kerk? Niemand weet dan nog van welke onschatbare waarde Máxima Zorreguieta voor ons koningshuis zal zijn.
De tranen stromen overvloediger dan bij eerdere Nederlandse koninklijke bruiloften. Met prinses Máxima krijgt ons koningshuis er een onmiskenbaar Zuid-Amerikaans lid bij, en zij toont haar emoties gemakkelijk. De tranen vloeien van geluk na het jawoord in de Beurs van Berlage en van verdriet in de Nieuwe Kerk om de afwezigheid van haar ouders. Tijdens de weemoedige klanken van de Argentijnse tango Adios Nonino (Vaarwel vadertje) van Astor Piazzolla moet de bruid meer dan eens met een zakdoek haar tranen deppen. Iedereen begrijpt dat Máxima op dat moment aan Buenos Aires denkt, en aan hen die er niet bij zijn op deze bijzondere dag. Gelukkig zijn er wel andere familieleden: broer Martín en peettante Marcela Cerruti zijn getuigen bij het burgerlijk huwelijk, zus Ines is bruidsmeisje en jongste broer Juan offreert in de kerk de zilveren schaal met de platina trouwringen. En Máxima weet zich gesteund door haar prins die haar hand geen moment loslaat. Bovendien voelt ze zich opgenomen door haar nieuwe familie, die met uitzondering van prinses Juliana en prinses Margarita voltallig aanwezig is. Hoe opgenomen zij is in de warmte van Huis ten Bosch, blijkt uit het feit dat koningin Beatrix als haar getuige optreedt bij het burgerlijk huwelijk. Máxima heeft haar gevraagd uit waardering voor de manier waarop de vorstin haar vanaf het begin tot steun is.
Máxima pinkt af en toe een traan weg, de prins laat haar hand geen moment los.
Een kerk vol hoogheden
In de Beurs van Berlage zijn overigens alleen naaste familie en vrienden aanwezig: Willem-Alexanders ouders, broers, schoonzus, tantes en oom, en zijn peetouders, grootvader prins Bernhard, koningin Margrethe van Denemarken en vorst Ferdinand von Bismarck. Het kerkelijk huwelijk voltrekt zich onder grote koninklijke belangstelling: maar liefst vier koningen, zes koninginnen, twee groothertogelijke paren, de Aga Khan en Begum Inaara, twaalf troonopvolgers en een keur aan prinsen, prinsessen en leden van Duitse vorstenhuizen. Tot de eregasten behoren secretaris-generaal van de Verenigde Naties Kofi Annan, oud-president van Zuid-Afrika Nelson Mandela en vanzelfsprekend onze premier Wim Kok en de voltallige Rijksministerraad. Zij en de 1700 andere genodigden zijn in De Nieuwe Kerk getuigen van een zeer indrukwekkende huwelijksinzegening onder leiding van dominee Carel ter Linden, emeritus predikant van de Haagse Kloosterkerk, en de geestelijk leidsman bij wie prins Willem-Alexander belijdenis heeft gedaan. Vanwege hun nauwe band maakt hij er een persoonlijke dienst van.
Voorste rij v.l.n.r.: koning Albert, koningin Paola, koningin Silvia, koning Carl XVI Gustaf, koningin Sofía, Mariana en Martín Zorreguieta (broer van de bruid), het bruidspaar, koningin Beatrix, prins Claus, koningin Margrethe, koning Harald, koningin Sonja. Daarachter o.a. prins Albert, prins Moulay Rachid, prins Charles, Graça en Nelson Mandela, prins Constantijn, prinses Laurentien, prins Friso, groothertogin Maria Teresa en groothertog Henri, kroonprinses Mette-Marit, kroonprins Haakon, prinses Mathilde, prins Filip, prins Felipe.
Keer terug, mijn dochter
Zowel dominee Ter Linden als burgemeester Cohen leggen in hun toespraken nadruk op de persoonlijke offers van beide echtelieden. Ter Linden: ‘Je zult, lieve Máxima, momenten hebben gekend dat je dacht: “Moet ik dit wel doen; met hem meegaan naar een land ver van het mijne, naar een vreemd land en een vreemd volk, met een andere geschiedenis, een andere identiteit, een andere cultuur? Een keuze die ook pijn zou meebrengen en van velen het nodige heeft gevraagd. Er moeten soms stemmen in je zijn opgegaan die zeiden: “Keer terug, mijn dochter … Keer terug naar je volk.”’ Niet alleen Máxima moet hebben geaarzeld, maar ook prins Willem-Alexander. De prins heeft, net als Máxima, aan de predikant een brief geschreven, waarin hij zijn gedachten over de liefde, het huwelijk en de toekomst verwoordt. Ter Linden citeert daaruit: ‘Vanaf mijn vroegste herinneringen weet ik hoeveel het koningschap vraagt. Ja, dat het een offer is, een bijna onmenselijk offer, dat ik mijn toekomstige vrouw vraag te brengen. Zij trouwt niet alleen met mij, maar met een heel land.’ Dit laatste wordt onderstreept door het luide gejuich van de mensen buiten na het jawoord, dat in de kerk doorklinkt. Ter Linden vervolgt zijn overdenkingen: ‘Maar tegelijk klinkt in je brief het besef door dat als er iemand is, die je echt tot steun zou kunnen zijn dan is zij het wel: deze vrouw met haar vrolijke karakter en haar talenten, haar brede visie en haar vermogen de dingen een beetje te relativeren. Zoals jijzelf op jouw beurt haar tot een grote steun bent, omdat je zo zichtbaar in haar gelooft en haar, zoals jij zelf zegt, met alle aandacht en zorg omringt, waardoor zij zich veilig voelt en zichzelf kan zijn.’ Ook burgemeester Job Cohen gaat niet voorbij aan de tol van het lidmaatschap van het Koninklijk Huis: ‘Bruid, ik ben mij ervan bewust dat ik dadelijk bij hamerslag de voorwaarde creëer waardoor u zich niet alleen de prinses van de prins kunt noemen, maar ook Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau en mevrouw van Amsberg. Voor de oppervlakkige beschouwer is dat iets begeerlijks, iets uit sprookjes. Maar u hebt ervaren dat die positie u ook pijnlijke beperkingen oplegt. Wie de onafzienbare pampa’s van uw land heeft gezien, die beseft de enorme overgang naar dit kleine dichtbevolkte, vaak natte landje waarin u bovendien een glazen huis gaat bewonen.’ Hij neemt een voorschot op de politieke discussie over het toekomstige werkterrein van Máxima en prijst haar. Cohen: ‘Het past in de huidige tijd dat ook de echtgenote van de toekomstige koning de ruimte krijgt om haar vleugels uit te slaan, om zich naar eigen inzicht te blijven ontwikkelen. De verbazend snelle manier waarop u zich onze taal heeft eigen gemaakt en een plaats in ons midden hebt weten te verwerven, geven het vertrouwen dat u erin zult slagen taken te vinden die bij u en uw vele talenten passen en die u voldoening zullen schenken.’
Niet geheel met tegenzin kussen prins Willem-Alexander en prinses Máxima elkaar op het balkon van het Paleis op de Dam.
De jurk en het uniform
De Italiaanse meesterontwerper Valentino had de eer de bruidsjurk voor prinses Máxima te ontwerpen. Op de plooi aan weerszijden van de jurk is geborduurd kant ingezet. De bruidssluier van zijden tule is met de hand versierd met motieven van bloemen en ranken in kant. De sleep is al net zo indrukwekkend: vijf meter lang! Het diadeem dat d bruid draagt bestaat uit een bandeau met daarop bevestigd sterren van diamant. De bandeau of draagband is afkomstig van koningin Sophie, de eerste echtgenote van koning Willem III. De diamanten sterren (van koningin Emma) kunnen ook worden losgenomen en als broches worden gedragen, wat regelmatig ook gebeurt. De oorhangers die de bruid draagt, zijn uit het bezit van koningin Wilhelmina, de echtgenote van koning Willem I. Willem-Alexander draagt het Groot Tenue van de Koninklijke Marine in de rang van Kapitein ter Zee met daarbij zijn onderscheidingen, waaronder het ordelint en ster van Ridder Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw en de Inhuldigingsmedaille 1980.
De Italiaanse meesterontwerper Valentino had de eer de bruidsjurk voor prinses Máxima te ontwerpen.
Wees, lieve twee, door God gezegend
De muziekkeuze past perfect bij een prinselijk huwelijk: Kyrie Eleison van Mozart, Ave Maria van Schubert, Hallelujah van Händel, een fraaie uitvoering van het Wilhelmus en Händels Ā toi la Gloire het lied dat eigenlijk in geen enkele Oranje-dienst ontbreekt. Natuurlijk zijn het ‘gewoon’ twee verliefde mensen die elkaar op deze dag trouw beloven, maar het is ook het huwelijk van de troonopvolger. Ter Linden: ‘Niemand, Willem-Alexander, Prins van Oranje, weet beter dan gijzelf hoe zwaar het is een levenstaak te aanvaarden waarvoor niet zelf kan worden gekozen. Of is het mogelijk zich een taak als deze zó eigen te maken, dat zij alsnog een bewuste keuze kan worden? Zo is het wellicht gegaan. Een moeilijke weg en misschien ook soms een eenzaam gevecht. Maar ook een weg die in alle eenzaamheid nooit helemaal alleen werd afgelegd, omdat Hij er was in wie, zoals uw brief het zegt, in moeilijke tijden en bij moeilijke beslissingen een houvast kon worden gevonden. En toen, op een gegeven moment, kon de eigen keuze voor aanvaarding van die levenstaak heel bewust worden gemaakt. Het koningschap wortelt in het dienen. En daarom bidt een goede koning ook tot God.’ Waarna de predikant twee regels uit het zesde couplet van het Wilhelmus citeert: ‘Dat ik toch vroom mag blijven uw dienaar ter aller stond …’ En ronduit ontroerend zijn zijn slotwoorden: ‘Wees, lieve twee, in jullie huwelijk, in jullie leven, door God gezegend. En mogen jullie velen tot een zegen zijn.’
Prins Willem-Alexander prinses Máxima ontvangen de zegen tijdens de huwelijksvoltrekking in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
Drie dagen feest
Koningen en koninginnen, prinsen en prinsessen vieren drie dagen lang grandioze – ten dele besloten – bruiloftsfeesten. In Amsterdam heeft koningin Beatrix voor hen een speciale attractie geregeld: een tijdelijk Paleis aan de Amstel (het Amstel Hotel), waar de koninklijke families entre nous kunnen zijn. Is het ooit eerder gebeurd dat de koninginnen Sofía, Margrethe, Sonja, Silvia, Paola en Noor, de Luxemburgse groothertoginnen, soms met hun echtgenoot, en tal van kroonprinsen drie tot vier dagen lang dezelfde ‘behuizing’ delen? Er zijn twee bijzondere gasten bij, een piepjonge en een hoogbejaarde: de drie maanden oude Belgische prinses Elisabeth en nestor Nelson Mandela (83), geen vorst, maar een man van koninklijke statuur.
Prinses Mathildes kindje wordt in de salons van het Amstelhotel door alle koninklijke moeders bewonderd. Koningin Paola straalt als een Italiaanse nonna (oma). De jonge vader, prins Filip loopt trots rond en krijgt gelukwensen van zijn Japanse confrère Naruhito die slechts een paar maanden geleden vader is geworden. Kroonprinses Masako en baby Aiko zijn in Tokio gebleven. De meeste koninklijke gasten zijn van de partij voor het diner-dansant in het Paleis op de Dam op de avond van koningin Beatrix’ 64ste verjaardag op 31 januari. Prins Willem-Alexander en Máxima maken in de Burgerzaal een joyeuze entree, ze openen het huwelijksbal op de tonen van New York, New York, de stad van hun tweede en beslissende ontmoeting. Veel later wordt natuurlijk de tango gedanst. Voor de jongere garde is er pop- en jazzmuziek. De dag na het bal speelt het gebrek aan nachtrust de gasten zichtbaar parten. Of sloten zij de ogen uit vervoering bij Prokofievs suite uit Romeo en Julia? Het lunchconcert is een cadeau aan het bruidspaar van maestro Riccardo Chailly en zijn Koninklijk Concertgebouworkest. Wie zeer wordt gemist, is prins Claus. Hij is een groot liefhebber van klassieke muziek en beschermheer van het Koninklijk Concertgebouworkest. Vanwege zijn fysieke gesteldheid moet Claus wel vaker vaak verstek laten gaan. Hij is meestal onder de hoede – zoals ook op de trouwdag – van zijn oudere zuster Sigrid Jenquel-Von Amsberg, bij wie hij vaak revalideert na operaties. Voor het lunchconcert in Amsterdam zijn liefst 75 gasten van de uitgebreide Oranje-familie. Al die koninklijke aanwezigheid weerhoudt vrienden van het bruidspaar er niet van een luid Lang zullen ze leven te zingen voor Willem-Alexander en Máxima. Dan heeft Chailly nog een bijzondere verrassing: een Argentijnse tango! Opnieuw een enorm applaus en enthousiaste reacties van Máxima’s familie. ’s Avonds worden prins Willem-Alexander en zijn bruid door 50.000 juichende landgenoten, als vertegenwoordigers van de hele samenleving, opgewacht in de Amsterdam Arena. Zij rijden het stadion binnen in een antieke Minerva, in 1925 aangeschaft door prins Hendrik. Hoewel verwacht wordt dat slechts de jongere koninklijke huwelijksgasten dit spektakel zouden willen bijwonen, is bijna de voltallige ‘royal party’ aanwezig. Hier krijgt het bruidspaar namens het hele Nederlandse volk het Oranje Fonds aangeboden als huwelijksgeschenk. Máxima, in een magnifieke creatie van de Brusselse couturier Edouard Vermeulen, geniet van de wervelende optredens van onder anderen Liesbeth List, Willeke Alberti (‘Máxima, morgen ben jij de bruid’), het Nationale Ballet en Marco Borsato, die met Sita het huwelijkslied Lopen op het water zingt. Het bruidspaar en hun gasten vertrekken na de overhandiging van het cadeau naar het Amstel Hotel. Bij het souper wordt nog enthousiast nagepraat over het Arena-feest. Teven elven zijn Willem-Alexander en Máxima terug op het Paleis op de Dam, ze moeten fit zijn voor De Grote Dag.
Vandaag zijn onze koning en koningin 17 jaar getrouwd.
