De koning wordt niet toch weer betrokken bij de formatie van een nieuw kabinet. Een voorstel van het CDA, de SGP, de ChristenUnie en de BBB daartoe haalde het niet. Onder meer de VVD stemde tegen. Die partij staat op zich positief tegenover het idee, maar wil de gevolgen ervan eerst verder onderzoeken, zegt VVD-Kamerlid Ingrid Michon-Derkzen. Bij de “eerste gelegenheid” zal ze om een “uitgebreide analyse” hiervan vragen.
De Kamer was ontevreden met de zogeheten verkennersfase in de formatie. Dat is de periode van twee weken tussen de verkiezingen en de installatie van de nieuwe Tweede Kamerleden. Om geen tijd te verliezen spreekt een verkenner met de partijen over hoe zij kijken naar de verkiezingsuitslag.
Maar de vorige keer, in 2021, ging dat op dramatische wijze mis. Er kwamen twee verkenners omdat D66, als grote winnaar van de verkiezingen, ook iemand wilde aanwijzen. Bovendien waren de verkenners – Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) – beiden nog politiek actief. De gesprekken gingen al snel over de inhoud, én over de mensen. Zo werd onder meer gesproken over een “functie elders” voor het ‘lastige’ Kamerlid en toen nog CDA’er Pieter Omtzigt. Die notitie in de aantekeningen van Ollongren, vastgelegd door een ANP-fotograaf, leidde tot een grote vertrouwenscrisis op het Binnenhof.
Hoewel de koning dus niet terugkomt, heeft de Kamer wel andere wijzigingen aangenomen om het formatieproces beter te laten verlopen. Een plan van D66 en GroenLinks-PvdA haalde een meerderheid. Die partijen willen onder meer dat de grootste partij één persoon als verkenner aanwijst. Het moet om iemand gaan met “afstand tot de dagelijkse politiek” en diens aanstelling moet brede steun in de Kamer hebben. Ook gaat de Kamer heldere termijnen afspreken voor een informateur, bijvoorbeeld zes of acht weken. Na het verstrijken van de termijn komt er een Kamerdebat.
