,,Stop, geen foto’s maken!” De persofficial van de Japanse stad Nagasaki was donderdag onverbiddelijk tijdens de korte ceremonie bij het monument op Ground Zero, het hypercentrum van de in augustus 1945 boven de havenstad afgeworpen atoombom. Prinses Kiko en prinses Laurentien plaatsten bloemen en bogen naar Japans gebruik voor het gedenkteken, maar hoe met name de visuele media daar verslag van konden doen, was onderworpen aan een streng protocol.
Al lang voor aankomst van beide prinsessen werd de pers nauwgezet geïnstrueerd. Dat het Japanse protocol niets aan het toeval wil overlaten bleek overduidelijk uit het meer dan honderd bladzijden tellende draaiboek, met nauwkeurige schema’s en tekeningen van de plekken waar iedereen zou moeten staan.
Kiko en Laurentien, die apart van elkaar aankwamen, zouden samen langs het publiek en de opgetrommelde en van vlaggetjes voorziene schoolkinderen lopen. Dat een jochie luidkeels en vertederend ‘hello’ riep, was niet in het script opgenomen, maar dat er niet gefilmd en gefotografeerd mocht worden wel. ,,Pas op mijn teken kunt u fotograferen”, liet de official streng weten.
Dat teken kwam toen de prinsessen een voor een hun bloemen neerlegden, maar zodra ze zich omdraaiden moest er worden gestopt en ook de wandeling langs slachtoffers en nabestaanden wilden de autoriteiten niet gefotografeerd hebben. Vragen om uitleg had geen zin. Zo waren nu eenmaal de regels, en wie iets anders wilde – een betere positie innemen of het aansluitende bezoek aan het Atoombommuseum volgen – leerde dat Japanse officials op tientallen manieren ‘nee’ kunnen zeggen, maar niet ‘ja’.
