Het Amsterdamse Hermitage museum opent dit weekeinde de deuren voor een tentoonstelling over het Russische revolutiejaar 1917 toen een einde kwam aan de heerschappij van de tsaren. De expositie 1917. Romanovs & Revolutie is te zien tot en met 17 september. Daarna wordt dit kantelpunt uit de Russische én wereldgeschiedenis uitgelicht in het Winterpaleis in Sint Petersburg, symbool van diezelfde revolutie.
Centraal staat de laatste Russische tsaar Nicolaas II. Hij is eigenlijk het schoolvoorbeeld van wat er in een erfelijke monarchie allemaal mis kan gaan wanneer iemand op de troon komt die volledig ongeschikt is maar wel alle macht heeft. De zachtaardige Nicolaas was onvoorbereid op zijn regeringstaak, leefde het liefst teruggetrokken met zijn gezin, was wars van verandering, luisterde niet naar goede adviezen en had daarnaast de tijdgeest tegen. Autocratie was op weg naar de uitgang terwijl hij daaraan hardnekkig vasthield, zonder de daarvoor benodigde ruggengraat en charisma te bezitten.
Nicolaas reeg de misstappen aaneen, zo maakt de expositie aanschouwelijk. Niet alles was hem aan te rekenen, maar de fouten hadden wel invloed op hoe het volk tegen hem en de dynastie aankeek en ondermijnden de monarchie en het gezag van de tsaar. Dat begon eigenlijk al met zijn keuze van huwelijkspartner. Tegen de mores van die tijd in trouwde Nicolaas met de vrouw van wie hij hield, prinses Alix van Hessen – als tsarina, Alexandra Fjodorovna geheten. Hij was weliswaar gelukkig met haar, maar voor Rusland was ze niet geschikt en ze oefende teveel invloed op hem uit. Zo overreedde ze hem om tijdens de Eerste Wereldoorlog het opperbevel van de troepen daadwerkelijk op zich te nemen, tot schade van de dynastie.
Met foto’s, kunstvoorwerpen, unieke documenten uit het Russisch Staatsarchief die nooit eerder Rusland hebben verlaten, persoonlijke eigendommen van het tsarengezin, worden verschillende misstappen van Nicolaas nader belicht en stapsgewijs wordt de bezoeker naar het voorspelbare en bekende einde gevoerd. Er kwam in 1917 een revolutie die een einde maakte aan meer dan driehonderd jaar Romanov-dynastie én een jaar later ook aan de levens van de tsaar, tsarina en hun vijf kinderen. Een bajonetmes dat bij het vermoorden van het gezin in Jekatarinaburg is gebruikt, sluit de expositie dan ook passend bloederig af.
