In tegenstelling tot haar grote zus Amalia wacht er op Alexia geen zogenoemde grondwettelijke uitkering zodra ze 18 jaar wordt. Ze heeft meer vrijheid dan haar zus bij het vormgeven van haar toekomst, maar dat is geen overbodige luxe: zij moet later haar eigen boontjes doppen. Hoe gaat de toekomst er voor Alexia uitzien?
Tekst: Karlijn Hoftijzer. Dit verhaal staat in Vorsten 8 2023. Bekijk onze abonnementen of bestel Vorsten 8 zonder verzendkosten in de shop.
Flink aanpoten in Wales
Diploma in the pocket! Met een zonnige foto vanuit Wales laten koning Willem-Alexander en koningin Máxima vol trots weten dat prinses Alexia haar schooltijd aan het United World College succesvol heeft afgerond, al is het nog wachten tot begin juli voor de definitieve resultaten binnen zijn. Het koningspaar is aanwezig bij de Leavers Celebration, het traditionele feest waar afscheid genomen wordt van de laatstejaars. ‘Ik leer mensen van over de hele wereld kennen. Ik leer mezelf ook goed kennen’, zegt Alexia in 2022 over haar schooltijd. ‘Ik ben heel dankbaar dat mijn ouders me zo erg hebben gesteund en mijn eigen keuze hebben laten maken.’ Het diploma voor het Internationaal Baccalaureaat, een internationaal erkend diploma dat toegang geeft tot de beste universiteiten wereldwijd, heeft Alexia niet cadeau gekregen. Het is flink aanpoten in Wales waar er naast het schrijven van de vele essays ook ruimte moet worden gemaakt voor buitenschoolse activiteiten en vrijwilligerswerk. Daarnaast heeft Alexia geleerd hoe ze – binnen de beschermde muren van haar campus – voor zichzelf moet zorgen. Zelf de was doen en de leefruimtes schoonhouden zijn enkele van de verantwoordelijkheden die de scholieren hebben. Een beroep doen op vader, moeder of hofpersoneel zit er voor de prinses niet in. Ook het eindexamenrooster is onverbiddelijk. Waar Alexia op andere momenten aanspraak kon maken op speciaal verlof voor koninklijke aangelegenheden, moet ze Koningsdag dit jaar laten schieten om zich te concentreren op het studeren voor haar examens.
Normale tienerdingen en privétijd
Oud-scholieren vertellen vaak hoe ze op die school in Wales vrienden voor het leven hebben gemaakt. Onder de jaargenoten van Alexia bevindt zich ook de Spaanse prinses Leonor, die op de Leavers Celebration naast haar ouders ook haar zusje prinses Sofía in het publiek ziet zitten. Trotse vader Felipe zit naast die andere trotse vader, collega en vriend Willem-Alexander. Het Spaanse Hof deelt enkele woorden die over Leonor worden gesproken tijdens de ceremonie, onder meer dat de docenten haar gevoel voor humor zullen missen. Willem-Alexander en Máxima geven helaas geen inkijkje in de schooltijd van Alexia. Het Hof is immers duidelijk: de school- en studietijd van de prinsessen is strikt privé. Slechts af en toe verschijnt er via gelekte beelden op sociale media een glimp van de koninklijke tiener, die heel normale tienerdingen doet. Deelnemen aan verkleedfeestjes bijvoorbeeld, waar zij en haar vriendinnen aardig sexy gekleed gaan, maar ook haar deelname aan een op de school georganiseerde klimaatmars. Toch brengt Alexia haar schooltijd in de luwte door. Het moet haar goed bevallen zijn, want het inspireert zusje prinses Ariane ongetwijfeld in haar keuze voor een soortgelijke stap: zij maakt haar laatste twee jaar middelbare school vanaf september af aan het UWC in Italië.
Meer vrijheid dan Amalia
Alexia realiseert zich maar al te goed dat ze meer vrijheid heeft in het vormgeven van haar toekomst dan Amalia. ‘Ik vind het fijn dat ik later iets kan doen met mijn eigen interesses’, vertelt ze in 2021. Het is de mooie bijkomstigheid van haar positie, maar ook een noodzakelijke, omdat ze in tegenstelling tot Amalia niet kan rekenen op een zogenoemde grondwettelijke uitkering. In de Wet Financieel Statuut van het Koninklijk Huis is vastgelegd welke Oranjes recht hebben op zo’n uitkering, legt royaltydeskundige Rick Evers uit. ‘Dat zijn de koning en zijn echtgenote, de voormalig koningin, en de vermoedelijke troonopvolger en partner. Oftewel het koningspaar, prinses Beatrix en prinses Amalia sinds haar achttiende. Ook haar toekomstige echtgenoot krijgt een uitkering, zolang ze trouwt met toestemming van de Staten-Generaal. Sinds haar achttiende heeft Amalia overigens ook recht op een woning vanuit de staat.’
Op eigen benen
Voor prinsessen Alexia en Ariane is er geen staatspotje beschikbaar en staat er ook geen woning voor ze klaar zodra ze uit willen vliegen. ‘Ze moeten zelf hun boontjes doppen’, aldus Evers. Op zwart zaad zullen de prinsessen voorlopig echter nog niet zitten. ‘Pap en mam zullen in hun onderhoud voorzien zolang ze dat zelf nog niet goed kunnen. Dat betekent dat Alexia bijvoorbeeld ook weer wat diensten zou kunnen draaien op het terras van de strandtent, waar ze eerder net als Amalia gewerkt heeft. Máxima heeft vaak benadrukt dat ze haar dochters de waarde van geld mee wil geven.’ Een mooi startkapitaal hebben ze in ieder geval, naar verluidt schenkt oma Beatrix al haar kleinkinderen een miljoen euro voor hun 18de verjaardag. Op eigen benen staan, een carrière opbouwen: Alexia en Ariane zijn niet de eersten die het moeten doen. Zo verging het prinsen Friso en Constantijn ook. Friso vroeg geen toestemming voor zijn huwelijk met Mabel en was dus niet meer verbonden aan het Koninklijk Huis. Het gaf hem de vrijheid om naam te maken als ingenieur. Constantijn en Laurentien zijn nog wel lid van het Koninklijk Huis, maar ontvangen geen uitkering. Een enkele keer zijn ze nog in hun functie als prins en prinses te signaleren, zoals op Prinsjesdag. Zij krijgen hiervoor echter alleen een kleine onkostenvergoeding. Hun geld verdienen ze met werkzaamheden als zelfstandig ondernemers. Samen hebben ze de Number 5 Foundation, en Constantijn is onder meer zelfstandig adviseur in bedrijfsinnovatie.
Overgangfase
Er komt dus een moment dat Alexia het financieel zelf moet rooien. Ze heeft dan niet meer de ‘lusten’ van haar lidmaatschap van het Koninklijk Huis. Waarom zou ze dan nog wel de ‘lasten’ dragen, zoals verplichtingen vervullen als prinses? Evers: ‘We zijn nu in een soort overgangstijdperk beland. De jongste generatie is nog niet inzetbaar, de oudere generatie bouwt langzaam af. Prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven kregen de ruimte binnen het koningshuis om zich in te zetten op hun interessegebieden. Binnen de begroting van het Koninklijk Huis wordt – nu door de koning – met geld geschoven om hen in hun levensonderhoud te voorzien, inclusief een kleine hofhouding, die de koning in feite uitleent. Dat is natuurlijk ook mogelijk en misschien zelfs heel welkom voor toekomstig koningin Amalia. Maar dat maakt het lastig om – zoals Harry en Meghan zeiden te wensen – zelfgekozen, commercieel werk te doen én de Kroon te dienen. Het model van Constantijn en Laurentien kan natuurlijk ook, een soort light-versie. Maar het is duidelijk dat er een groot gat in de koninklijke agenda valt, met name op het gebied van kunst, cultuur en zorg, als de oudere generatie niet meer op pad gaat.’
Net als Constantijn?
Hoe de overgangsfase eruit gaat zien, zal de toekomst ons leren. Evers: ‘Willem-Alexander en Máxima hebben altijd aangegeven dat hun kinderen de ruimte moeten krijgen. Ruimte om zichzelf te zijn, te groeien. Amalia’s rol ligt vast in de Grondwet, die van Alexia en Ariane niet. Het ‘Constantijn-model’ werd zelfs bij de Megxit in Engeland aangehaald als optie. Misschien is dat de beste mogelijkheid. Wél bij Prinsjesdag, Koningsdag en een handvol taken als beschermvrouwe of erevoorzitter, voor de rest een eigen baan. Maar er zijn maar weinig opties die niet zullen botsen met het prinses-zijn.’
Prinses met een baan
Een koninklijke titel kan deuren openen in bijvoorbeeld het bedrijfsleven, maar Alexia zal ook voor uitdagingen komen te staan. Evers: ‘Er komt hoe dan ook veel aandacht voor haar, of ze nu als zangeres, kapper, directeur van een organisatie of bij een bank gaat werken. Dat zie je bij elke royal met een baan: er zijn altijd momenten dat haar werk en het koningshuis elkaar in de weg gaan staan. Hopelijk sluiten Amalia en Alexia een pact om de krachten te bundelen, de koninklijke agenda te verdelen en elkaar het licht van de schijnwerpers te gunnen. In het belang van de toekomst van de monarchie.’ Voor Alexia zijn het vooralsnog zorgen voor morgen, eerst maar eens studeren. Wat de prinses aankomend studiejaar gaat doen, is bij het ter perse gaan van deze Vorsten nog niet bekend. Máxima zei in het tv interview voor haar 50ste verjaardag dat Alexia in Nederland wilde studeren, maar dat is inmiddels twee jaar geleden. Wellicht kiest ze net als Amalia voor een tussenjaar, of is ze geïnspireerd door de internationale omgeving van Wales en gaat ze een studie in het buitenland doen. Weg van het keurslijf dat haar positie met zich meebrengt. Of, zoals Máxima eerder haar dochters keuze voor Wales motiveerde: ‘Op zoek naar een beetje meer vrijheid.’
