Jong aan het werk

Voor ouders is het een uitdaging: hoe bereid je je kind voor op de toekomst? Voor royals is de vraag extra lastig, omdat hun leven, en dat van hun kinderen, onder een vergrootglas ligt. Iedereen wil zijn kind beschermen tegen kritiek van buitenaf, maar het is ook belangrijk om de troonopvolger te laten wennen aan zijn toekomstige rol.

In januari vorig jaar verschijnt prinses Amalia met haar vader bij Jumping Amsterdam. De vijftienjarige geeft handen, lacht, en geniet zichtbaar van het paardenevenement. En de pers geniet van de fotogenieke prinses.

Zo vaak zien we Amalia niet in het openbaar, want voor koning Willem-Alexander en koningin Máxima is het een uitgemaakte zaak: hun dochters blijven buiten de schijnwerpers. De Prinses van Oranje gaat gewoon naar school en voert geen officiële taken uit. Als ze in 2021 achttien wordt, verandert dat. Dan wordt ze lid van de Raad van State, krijgt ze een inkomen van de staat en zal ze vaker in de openbaarheid treden. Tot die tijd zien we haar drie keer per jaar: bij de fotosessies in de winter en de zomer en op Koningsdag. Dit jaar tijdens Koningsdag had Amalia een bijzonder prominente rol. Ze voerde, net als haar ouders, een videogesprek vanuit het paleis. De prinses sprak met Anky van Grunsven en leeftijdgenoten op de manege. Toen ze zag dat die meisjes nerveus waren, zei ze: ‘Het is ook mijn eerste keer!’

Maar verder zien we Amalia tot nu toe alleen incidenteel bij familiegebeurtenissen en een enkele keer komt ze voorbij in een televisieportret van haar ouders. We zien dan een vrolijke prinses die geen last lijkt te hebben van de camera’s. 

Dat Amalia in haar jeugd grotendeels wordt afgeschermd heeft een reden, vertelt Willem-Alexander in een interview ter gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag. ‘Ik heb ook een verantwoordelijkheid om haar zo goed mogelijk voor te bereiden, ook zo goed mogelijk zichzelf te leren kennen en zoveel mogelijk aan bagage mee te geven, zodat ze een compleet mens is waardoor zij in deze functie, in dit ambt, goed kan optreden.’ Willem-Alexander zelf vervult zijn eerste openbare verplichting als hij veertien is: hij opent, samen met zijn moeder, de Willemsbrug in Rotterdam. Maar daarna blijft het stil. Willem-Alexander vertrekt naar het buitenland en is vooral met Koninginnedag te zien in Nederland, verder niet. 

Schip gedoopt

Willem-Alexander en Máxima zijn dus zeer terughoudend om hun kinderen in te zetten in het koninklijk ‘bedrijf’. De Scandinavische koninklijke families lijken het minste moeite te hebben met openbare optredens van de prinselijke telgen. Zo steekt in 2016 de twaalf­­­jarige Noorse prinses Ingrid Alexandra het vuur aan van de Olympische Jeugdwinter­­­­­spelen. Een leuk optreden, maar toch ziet haar vader, kroonprins Haakon, een schaduwkant. ‘Eerst dacht ik: wat goed, wat leuk dat ze het vuur zal ontsteken, net als ik deed in 1994. Maar zoals altijd wanneer Ingrid Alexandra voor iets gevraagd wordt, steekt er ook een tweede gedachte de kop op. Dat wij haar moeten beschermen, en op haar moeten passen. Ze is in de eerste plaats een kind, dat naar school gaat.’

Een paar jaar eerder is Ingrid Alexandra, samen met haar vader, geïnterviewd in een Noors televisieprogramma. ‘Wat wil je later worden?’ is een van de vragen. ‘Kroonprinses’ zegt de achtjarige prinses lachend. Haakon en Mette-Marit laten hun dochter al spelenderwijs kennismaken met haar toekomstige leven. Een half jaar na haar televisieoptreden opent Ingrid Alexandra in de paleistuin een beeldenpark dat naar haar is vernoemd. Als er nieuwe beelden bij komen onthult ze die samen met haar grootmoeder, koningin Sonja. Inmiddels heeft ze prins William en hertogin Catherine al een rondleiding gegeven door haar tuin en onder toeziend oog van haar vader heeft ze een schip gedoopt. 

Ook de Zweedse prinses Estelle zien we ­­­regelmatig in de media. Elk jaar staat ze stralend naast haar moeder op een podium als kroonprinses Victoria haar naamdag viert. Als ze twee is, opent ze een sprookjespad dat naar haar vernoemd is. Bij de opening heeft het prinsesje geen last van zenuwen, waarschijnlijk beseft ze nog niet wat er aan de hand is. Maar ook nu ze ouder is, lijkt Estelle niet gebukt te gaan onder haar koninklijke taken. Zo hielp de jonge prinses haar opa, Carl Gustaf en haar moeder een handje bij het openen van een brug.

Inmiddels spreekt Victoria regelmatig over haar werk met haar dochter. Net als haar ouders vroeger met haar hebben gedaan; zo wil ze Estelle langzaam laten wennen aan haar toekomstige rol. En volgens Victoria is Estelle nieuwsgierig naar haar verhalen. 

In Denemarken treedt prins Christian niet veel in de openbaarheid, maar hij heeft op tweejarige leeftijd wel samen met zijn opa een olifantenverblijf in de dierentuin van Kopenhagen geopend. Als de activiteit klein­schalig is of op kinderen gericht, nemen Frederik en Mary hun kinderen soms mee. Bijvoorbeeld bij de opening van het Legohuis in 2017. De tweeling Vincent en Josephine legt samen met moeder Mary een legoblok op een stapel en weet vervolgens niet hoe snel ze van het podium af moeten komen. Na afloop van de hardloopwedstrijd die Frederik houdt ter gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag worden de kinderen zelfs geïnterviewd door de Deense televisie. En ook bij officiële bezoeken aan Groenland en de Faeröer-eilanden gaan Christian, Isabella, Vincent en Josephine mee en poseren ze in traditionele kleding voor de pers.

Gedegen voorbereiding

Voor de koninklijke kampioen openbare optredens moeten we naar België, waar prinses Elisabeth al heel wat officiële taken op haar naam heeft staan. Nadat ze op haar vierde haar ouders bij een Te Deum op de Belgische Nationale Feestdag heeft vergezeld, is het een jaar later tijd voor haar eerste echte officiële handeling: de opening van het Kinder-doe-centrum in Technopolis Mechelen. Ook met toespraken heeft Elisabeth al ervaring. Het begint eenvoudig, met een videoboodschap voor medewerkers van een Belgisch station op de Zuidpool. ‘lk wens u veel succes, je vous souhaite bonne chance’, zegt het zevenjarige prinsesje. In oktober 2014 krijgt de twaalfjarige Elisabeth veel lof als ze een zelfgeschreven tekst voorleest bij een herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Ze doet het in de drie landstalen van België. Vooral op het Duits heeft ze geoefend, want die taal heeft ze nog niet op school gehad. Op het cv van Elisabeth staan ook al de opening van een ziekenhuisafdeling en de doop van een schip. 

De optredens van Elisabeth staan in schril contrast met de voorbereiding van haar vader op de troon. Filip groeit niet op met de gedachte dat hij ooit staatshoofd zal worden. Zijn oom Boudewijn is koning en pas als duidelijk wordt dat het huwelijk van Boudewijn en Fabiola kinderloos zal blijven, komt Filip in beeld. Maar dan is hij al wat ouder. Zijn oom Boudewijn neemt hem onder zijn hoede, maar Filip krijgt jarenlang kritiek. Op zijn houterige optreden, verkeerde vragen, zijn angstige blik. Het zijn moeilijke jaren, die mogelijk voorkomen hadden kunnen worden als Filip van jongs af aan vertrouwd was gemaakt met het vervullen van koninklijke verplichtingen. Waarschijnlijk wil Filip het met zijn eigen dochter anders aanpakken en haar een gedegen voorbereiding geven op haar toekomstige taken. 

Drie keer per jaar zichtbaar

In Spanje lijkt het andersom te gaan. Felipe groeit zelf op in een tijd dat de monarchie nog draagvlak moet ontwikkelen, en koning Juan Carlos en koningin Sofía nemen hun kinderen regelmatig mee het land in. Er is zelfs een officieel bezoek aan Colombia. Op zijn negende wordt Felipe gepresenteerd als eresoldaat bij het Eerste Koninklijke Regiment Infanterie, en een half jaar later bezoekt hij, als Prins van Asturië, ‘zijn’ streek. Van veel privémomenten in het leven van de jonge Felipe verschijnen foto’s: gymles op school, koekjes bakken thuis, Felipe die leert fietsen. Maar een leven in de openbaarheid is niet wat Felipe en Letizia willen voor hun dochters Leonor en Sofía. ‘Ze zijn nog te klein, er is een tijd voor alles. Je moet het rustig aan doen. Jullie zullen ze nog vaak genoeg te zien krijgen’, zegt Felipe als hij de vraag krijgt waarom Leonor (dan nog) niet aanwezig is bij de uitreiking van de Prinses van Asturië-prijzen.

Lange tijd lijkt de opvoeding van Leonor en Sofía dan ook op die van de Nederlandse prinsessen. Leonor en Sofía zijn drie keer per jaar te zien: bij de paasmis, tijdens een fotosessie in de zomervakantie en op de nationale feestdag. Maar sinds 2018 lijkt er een kentering te komen. In januari dat jaar verschijnt een filmpje met privémomenten van het koninklijk gezin: Felipe en Letizia die hun dochters naar school brengen en het gezin dat thuis soep eet en de dag doorneemt.

Kort hierna krijgt de dan twaalfjarige Leonor van haar vader de versierselen die horen bij de Orde van het Gulden Vlies. Een echt officieel moment. In september van dat jaar brengt Leonor (net als haar vader in 1977) met haar ouders en haar zusje een bezoek aan Covadonga, in Asturië, het gebied waarvan ze de titel draagt: Prinses van Asturië. En ook haar eerste toespraak heeft ze al gehouden: op haar dertiende verjaardag leest ze een stukje voor uit de Spaanse Grondwet. En daarmee treedt ze in de voetsporen van haar vader die op dezelfde leeftijd zijn eerste toespraak hield. Toen de Spaanse koninklijke familie dit jaar het plaatsje Somao bezocht, hield Leonor ook een toespraak, waarin ze stelde dat de coronaslachtoffers niet vergeten mogen worden.

Er valt ook wat te zeggen voor de manier waarop koning Filip en koningin Mathilde hun dochter Elisabeth beetje bij beetje hebben laten ruiken aan officiële optredens. In de Belgische media krijgt Elisabeth veel lof voor haar toespraken, haar talenkennis en haar kledingkeuze. En ook in Nederland klinkt soms de roep om een meer zichtbare Prinses van Oranje. Bij de doop van sleephopperzuiger Vox Amalia, door koningin Máxima in december 2018, is Amalia de grote afwezige. Wat zou het toepasselijk zijn geweest als Amalia het naar haar genoemde vaartuig had gedoopt. Maar dat past niet in de opvoedstrategie van haar ouders. We zullen nog ruim een jaar moeten wachten tot Amalia haar stem officieel wat vaker zal laten horen.