Na jaren van het Hof verbannen te zijn geweest, lijkt Sarah Ferguson, Hertogin van York weer helemaal in de familieschoot van de Windsors te zijn opgenomen.
Tekst: Ella Vermeulen. Dit verhaal verscheen eerder in Vorsten 6/7. Bestel Vorsten zonder verzendkosten.
Sarah Ferguson is véél. Een vrolijke kwebbel, een gevoelsmens en een impulsieve dame. Niet altijd even waardig, wel altijd aardig. En boven alles een overlever. Die laatste eigenschap kwam goed van pas in haar puberteit; ze was 12 toen de ruzies van haar ouders haar een eetstoornis bezorgden en ze was 14 toen haar moeder alles en iedereen achterliet om met haar nieuwe relatie op de Argentijnse pampa’s te gaan wonen.‘ Mijn moeder was een prachtige vrouw, maar ze was zelf een kind’, zegt Sarah. ‘Ze had geen idee hoe ze een moeder moest zijn. We gaan nu anders met kinderen om dan mijn ouders destijds. Mijn vader noemde me een schapenkont en als ik weigerde mijn griesmeel op te eten, sloeg mijn moeder me en zei ze dat ze de duivel uit me moest slaan. Ik heb nooit echt begrepen waarom ze me in de steek heeft gelaten en het heeft niets gedaan voor mijn zelfvertrouwen. Maar ik leerde wel al heel jong dat je toch door moet, dat er altijd weer een nieuwe dag komt.’
Duchess of Pork
Ze groeide op als potentiële, zij het niet erg welvarende socialite. Prins Andrew kende ze als kind al, ze kwamen elkaar door de jaren heen regelmatig tegen bij polowedstrijden en op feestjes ‘in the country’. In 1985 sprong de vonk over, in 1986 trouwden ze. Sarah werd gezien als een frisse bries, zeker in vergelijking met haar labiele schoonzus prinses Diana. Maar ‘Fergie’, zoals al snel haar bijnaam luidde, had ook zo haar problemen. Ze werd de Duchess of Pork gedoopt toen ze erg aankwam tijdens de zwangerschap van Beatrice, het gepest van de tabloids maakte haar eetbuien alleen maar erger. ‘Waar ik ook kijk, zie ik eten. Ik kan eten bijna horen’, zei ze er ooit over. ‘Ik heb wel eens gewenst dat ik boulimia had, maar ik was mentaal niet in staat om mezelf misselijk te maken. Ik kon het gewoon niet en werd zwaarder en zwaarder.’
Uit elkaar
En ze was eenzaam: ‘In de eerste vijf jaar van ons huwelijk zagen we elkaar slechts veertig dagen per jaar. Andrew was altijd weg met de marine.’ Sarah dempte haar onvrede met heel veel geld uitgeven, vooral in de vorm van cadeaus voor anderen, om maar aardig te worden gevonden. En daarnaast ging ze indiscrete affaires aan met onder anderen een man die in 1992 in Saint-Tropez op haar tenen sabbelde terwijl ze er topless bij lag. Dat laatste was de druppel: de Queen zei dat ze geen verantwoordelijkheid zou nemen voor de ruim 4 miljoen euro schuld die haar schoondochter had opgebouwd, en Andrew en Sarah gingen voor de vorm uit elkaar. ‘Ik wilde niet scheiden, maar de omstandigheden dwongen me ertoe’, zegt Sarah. ‘Ik wist dat ik zou moeten gaan werken en dat wilde ik ook. Binnen het Koninklijk Huis kun je geen commerciële dingen doen, dus besloten Andrew en ik officieel uit elkaar te gaan, zodat ik geld kon gaan verdienen om mijn schulden af te betalen.’
Goed gescheiden
En dat deed ze, dankzij deals met Weight Watchers en Wedgwood, het schrijven van kinderboeken en het aannemen van talloze schnabbels. Bij de scheiding had ze genoegen genomen met minder geld in ruil voor het behoud van haar titel. Een slimme zet, want zo bleef er toch een koninklijk aura om haar heen hangen. Andrew en zij leefden in de jaren daarna het grootste deel van de tijd gewoon onder een dak, eerst ieder in een eigen vleugel van Sunninghill Park, later in de ruime Royal Lodge op het terrein van Windsor Castle. ‘Zonder zijn hartelijkheid zou ik dakloos zijn geweest’, zegt ze. ‘Hij is de beste man in mijn leven, hij is een klompje goedheid. Ik heb mezelf voor het leven in deze liefde gegooid. Andrew is mijn beste vriend en de vader van mijn kinderen. Hij is een geweldige ex en hij is nog altijd mijn prins.’
Lees ook: Alexia’s modegevoel
Vuile was binnenhouden
Dat koningin Elizabeth een oogje toekneep bij deze ongebruikelijke regeling, heeft meerdere redenen. Andrew was om te beginnen haar lievelingetje, ze kon hem moeilijk iets weigeren en hij houdt echt veel van Sarah. In de tweede plaats weet Sarah alles, maar dan ook álles van de vuile was van de Windsors. Hare Majesteit redeneerde dat je zo’n ongeleid projectiel maar beter een beetje binnenboord kunt houden. De laatste reden om Sarah niet helemaal te verbannen, was de zelfbeheersing waar ze alsnog over bleek te beschikken. Fergie had miljoenen kunnen krijgen voor een ‘tell all’, maar ze heeft altijd zelf verantwoordelijkheid genomen voor haar problemen en de koninklijke familie nooit in een kwaad daglicht gezet. Zulks kweekt goodwill.
Voorzichtig aan de zijlijn
Helemaal verstoten van het Hof is Sarah dan ook nooit. Koningin Elizabeth huiverde weliswaar om de buitenechtelijke capriolen van Fergie, maar vond haar wel een goede moeder voor de prinsessen Beatrice en Eugenie. Toen het stof enigszins was neergedaald, werd ze wel eens met haar dochters uitgenodigd voor een kopje thee op Windsor Castle en kreeg Sarah weer een uitnodiging voor Ascot. ‘Ze was meer een moeder voor me dan mijn eigen moeder’, zegt Fergie over haar schoonmoeder. ‘Ze was een mentor die nooit tekortschoot als het aankwam op support en advies.’
Steun van zwager Charles
Dat Sarah inmiddels weer helemaal bij de Windsors lijkt te horen, heeft veel te maken met koning Charles. In de familie waren er twee mensen die haar verfoeiden. Prinses Margaret, zelf ook bepaald niet van onbesproken gedrag, verweet Fergie ‘meer schande over de familie te hebben gebracht dan ooit voorstelbaar was.’ Zij overleed in 2002. Prins Philip, die lange tijd weigerde met Sarah in één ruimte te zijn, zat nu ook weer niet zo geharnast in zijn mening; in 2018 stond hij lachend naast zijn ex-schoondochter op de trouwfoto van prinses Eugenie. Charles heeft nooit problemen gehad met zijn ex-schoonzus: hij wist zelf ook wel iets over ‘je eenzaam voelen in een huwelijk’. Royals in het algemeen worden verrassend menselijk wanneer het op ziekte aankomt. Hoe beschermd ze ook in hun vergulde cocon leven, iedereen kan worden getroffen door een nare aandoening; gezondheid is de grote gelijkmaker. Toen Sarah vorig jaar de diagnose borstkanker kreeg en een borstamputatie plus borstreconstructie moest ondergaan, waren Camilla en Charles oprecht bezorgd. De koningin is een beller, de koning schreef Sarah aardige brieven en haalde de druk van de ketel wat betreft de verhuizing uit Royal Lodge, waar hij Andrew eigenlijk uit wil hebben om de kosten te drukken. Hij had bovendien grote waardering voor de openheid waarmee Sarah over de ziekte sprak en vrouwen opriep zich te laten screenen.
Loyaal aan Andrew
Heel kort nadat bij Sarah ‘de meest agressieve vorm van huidkanker’ was vastgesteld, maakte Charles bekend dat hij voor ‘een vorm van kanker’ werd behandeld. Dit heeft het onderlinge contact nog meer versterkt. In het licht van zulke ernstige zaken gaan protocol en hiërarchie al snel de deur uit en telt de steun van familie zwaar. Het heeft geholpen dat Sarah loyaal bleef aan prins Andrew, de probleemprins van de Windsors. Sinds hij in ongenade is gevallen door zijn vriendschap met veroordeeld pedofiel Jeffrey Epstein, zijn ongepaste omgang met minderjarige meisjes en zijn hopeloos wereldvreemde BBC-interview, gaat het niet goed met Andrew. Hij raakte zijn erebaantjes en titels kwijt, hij heeft vrijwel geen vrienden meer. Maar hoe Charles zijn levenswandel ook afkeurt, hij wil ook weer niet dat zijn broer er mentaal aan onderdoor gaat. Enter Fergie, als gezelschap, hondstrouw maatje en link met de buitenwereld. Al die dingen hebben ertoe bijgedragen dat Sarah kerst 2023 voor het eerst in dertig jaar met de Windsors op Sandringham vierde. Als iemand die graag wil verbinden, vond Charles het pijnlijk dat Sarah de feestdagen alleen moest vieren, terwijl Andrew en hun dochters op Sandringham waren, ook vanwege de gezondheidscrisis die ze had doorstaan. Dat er inmiddels drie familieleden worden behandeld voor kanker, heeft het besef nog groter gemaakt dat er maar weinig zekerheden in het leven zijn en dat menselijkheid voor oud zeer gaat.
In genade aangenomen
Sarah mocht dan ook de uitgedunde gelederen aanvullen bij de herdenkingsdienst voor ex-koning Constantijn van Griekenland en was eveneens welkom bij de paasdienst. Het maakt haar rehabilitatie compleet. Sarah stal tijdens de pandemie al vele harten door kleurrijk uitgedost voor te lezen voor een camera waarbij ze zichzelf – heel verfrissend – niet al te serieus nam. Ze doet veel vrijwilligerswerk, ze is inmiddels een succesvol en financieel onafhankelijk auteur. Haar liefde voor haar kinderen en kleinkinderen is herkenbaar en aandoenlijk. En ze is populair, openhartig, menselijk en benaderbaar, iets wat de Windsors in deze barre tijden goed kunnen gebruiken. ‘De vele mislukkingen in mijn leven hebben me nederig gemaakt, maar ik heb er ook van geleerd dat er altijd lichtpuntjes zijn’, zegt ze. ‘Het gaat er niet om hoe vaak je uitglijdt, maar hoe vaak je opstaat. Ik ben iemand die hopelijk altijd weer opkrabbelt.’
Lees ook: Royals met sterren-ambities
De tijd dat het als royal not done was om de entertainment in te gaan, is al even voorbij.
