Het Mauritshuis in Den Haag waagt zich binnenkort aan spookachtige toestanden. Op zeker één van de 22 Hollandse schilderijen die het museum vanaf 11 oktober mag lenen van de Britse erfgoedorganisatie National Trust, is namelijk iemand afgebeeld die volgens getuigen nog immer actief is als spook: Elizabeth Murray (1626-1698), hertogin van Lauderdale.
Op het portret dat de van oorsprong Nederlandse Peter Lely in 1648 van haar maakte, is ze de lieftalligheid zelve. Maar praat de huidige bezoekers en medewerkers van Ham House in Richmond, waar ze woonde en waar het schilderij nog altijd hangt, er niet van. En The Duchess is de enige niet, die er griezelig rondspookt. Het voor belangstellenden geopende landhuis heeft er zelfs een brochure over uitgegeven. Het werkje verhaalt van zware voetstappen, slaande deuren en gesleep met spullen. De waarnemingen blijven meestal wel bij geluid, al laat de Duchess soms een rozenodeurtje na.
Haar echte leven spreekt ook nogal tot de verbeelding. In 1653 sloot de 27-jarige Elizabeth zich aan bij de Sealed Knot, een geheime organisatie voor het herstel van de monarchie. Ze bezorgde gecodeerde correspondentie bij aanhangers van de koning. Ondertussen was Oliver Cromwell frequent haar gast op Ham House, de man die de monarchie tijdelijk buitenspel had gezet. De ware aard van de contacten tussen de getrouwde Elizabeth en de legendarische Cromwell zijn altijd in nevelen gehuld gebleven, maar waarschijnlijk was zij gewoon een politieke pragmaticus. Eén met oog voor schoonheid bovendien.
Duke of Lauderdale
Met haar tweede man, de Duke of Lauderdale, verfraaide Elizabeth Ham House. Ze verzamelde er kunst, van onder anderen Lely (1618 -1680), een in Duitsland geboren Engelse kunstschilder van Nederlandse komaf. Het nog altijd bezienswaardige Ham House is een van de twaalf landhuizen die via de Trust, en bij hoge uitzondering, schilderijen lenen aan het Mauritshuis. Ze hangen vanaf eind volgende week op de expositie ‘Hollandse meesters uit Britse landhuizen’. Ham House geeft verder nog vier schilderijen in bruikleen en is daarmee het best vertegenwoordigde ‘stately home’ op de tentoonstelling.
Klapstukken uit andere ‘mansions’ zijn onder meer Zelfportret van Rembrandt, Wijze man van Jan Lievens en Gezicht op Dordrecht van Albert Cuyp. Prins Charles, voorzitter van de Trust, zegt ,,delighted” oftewel ,,verrukt” te zijn over de tentoonstelling.
