Prinses Amalia doopt op 22 februari haar allereerste schip, waarmee ze voor het eerst een solo-optreden heeft. Jongere zus prinses Alexia doopte in 2023 al haar eerste schip tijdens háár eerste solo-klus. Wat maakt het dopen van een schip nou zo’n typische prinsessentaak? In Vorsten schreef Rick Evers over deze traditie die omhuld is met bijgeloof.
Het dopen van een schip is niet zomaar een klusje, er rust zelfs een behoorlijke druk op de schouders van prinses Amalia zodra ze op de kade van Vlissingen bij de CSS Den Helder staat. Want als de fles niet in één keer tegen de romp stukslaat, zou er onheil te verwachten vallen voor het schip en de bemanning. Is het een mythe? De Titanic werd niet gedoopt en iedereen weet hoe dat afliep. Bij het cruiseschip Costa Concordia weigerde de fles te breken. Dat schip voer tegen een rots en kapseisde met duizenden passagiers aan boord.
Prinses Máxima doopt vakantie-hospitaalschip de ‘Prins Willem-Alexander’ in 2003.
Tradities en bijgeloof
Het bevaren van de zeven zeeën gaat gepaard met legendes, tradities en ook heel wat bijgeloof. Begin bijvoorbeeld nooit een zeereis op vrijdag. En eet geen rodekool op de dag van vertrek. Fluiten aan boord? Niet doen, daarmee roep je een storm op. Een zeeman stapt éérst met de rechtervoet aan boord en dán pas met links. Een zeeman inderdaad, want een vrouw aan boord brengt ongeluk. Een schip moet bovendien worden gedoopt om kwade geesten te verjagen. Alles voor die ‘behouden vaart’. De oude Grieken wisten zeker dat er iets magisch is aan de naam van een schip. Om zeegoden gunstig te stemmen en dus de bemanning te beschermen, moest de naam worden gezegend en een offer worden gebracht. Bloed, soms van mensen, werd over de boeg gegoten. Later werd dat rode wijn en nog later andere drank. In 1610 kwam de toenmalige, zestien jaar oude Prins van Wales aan boord van het oorlogsschip Prince Royal voor zo’n doopplechtigheid. Op het campagnedek, de plek achterop het schip voor de kapitein en zijn officieren, pakte de troonopvolger een grote, vergulde beker en liet hij de wijn over het benedendek vloeien, ondertussen de naam van het schip noemend. Trompetgeschal volgde. Voorheen moest die kelk daarna van boord worden gegooid, maar dat werd wel een erg kostbaar ritueel.
Van mannen- naar vrouwenwerk
Aanvankelijk zijn het mannen die schepen dopen, maar de Britse koning George III brengt daar verandering in. Hij besluit dat zijn dochters representatieve taken moeten krijgen. Hij wil vooral dat zijn oudste dochter, prinses Charlotte, meer in de belangstelling komt te staan: zij is als Princess Royal de meest begeerde huwelijkskandidaat van Engeland. Tot dan toe is het niet gebruikelijk dat prinsessen ‘werkende royals’ zijn, het koninklijke werk wordt voornamelijk door de prinsen uitgevoerd. Maar aan prinses Charlotte is het de schone taak om eind 18de eeuw – naar verluidt als eerste vrouw ooit – een schip te dopen. Uiteraard niet aan boord, dat brengt nog steeds ongeluk, maar vanaf de kade. En een toost uitbrengen, zo tussen de mannen, wordt niet als kuis gezien. Daarom wordt bedacht dat Charlotte een fles tegen de boeg moet stukgooien. Misschien had ze iets meer moeten oefenen: een van de toeschouwers krijgt de fles tegen zijn hoofd.
Flinke missers
Ook later gaat het nog wel eens mis. Als Amalia en Alexia hun grootmoeder erover hebben gesproken, zal ze misschien hebben teruggedacht aan 2010. Beatrix doopt dan bij Kinderdijk een baggerschip (een
sleephopperzuiger), de Willem van Oranje. Gedecideerd spreekt de toenmalige koningin de doopwoorden uit, maar vervolgens gaat het mis. De fles breekt zelfs na drie pogingen niet en stort uiteindelijk tot grote schrik van alle aanwezigen te pletter op de kade. En dan? Prinses Margriet heeft verteld dat ze ooit, na zo’n geval, de volgende dag is teruggegaan naar de werf om de doop nog eens over te doen. Of koningin Camilla dat ook deed, is niet bekend. Zij moet in 2007 het cruiseschip Queen Victoria dopen. Met een druk op de knop komt de fles Veuve Clicquot in beweging en valt tegen de boeg. Camilla draait zich al om, terug naar het publiek, maar ziet verschrikte gezichten in plaats van een enthousiaste menigte: de fles is nog volledig intact. Als een extreem verlate echo klinkt alsnog glasgerinkel: iemand aan boord smijt een tweede fles champagne tegen de boeg stuk. Het heeft weinig geholpen: drie weken later breekt een zeer besmettelijke buikgriep uit aan boord waardoor zo’n tachtig passagiers tijdens een luxe cruise zware klachten krijgen. ‘De vloek van Camilla’, zo wordt gezegd. Haar schoonzus prinses Anne overkomt het ook, in 2000 mislukt haar doop van de Aurora op dezelfde manier. En bijgeloof of toeval: meteen de eerste reis moet worden afgebroken vanwege technische problemen. Bij koning Elizabeth verloopt het blijkbaar altijd goed, al doopt ze een schip – al dan niet per ongeluk – naar haarzelf: Elizabeth the Second. Dat wordt slim en soepel opgelost door dan maar een ‘2’ achter de naam toe te voegen. Overigens doopte zij schepen die in Schotland werden gebouwd niet met champagne, maar met een fles single malt whisky.
Taak voor de toekomst
Uiteindelijk worden ook weer mannen, zoals prins Albert – de man van koningin Victoria – en Wilhelmina’s echtgenoot prins Hendrik, gevraagd om een schip te dopen. De laatste doopt in 1929 de Statendam, een stoomschip van de Holland America Line. Voor die maatschappij komen later zowel prinses Beatrix maar vooral prinses Margriet regelmatig in actie voor een ceremoniële naamgeving. Wellicht dat de toekomstige koningin Amalia deze klus in de schoenen van haar zus zal schuiven. Alexia heeft al aangegeven haar zus te willen helpen waar dat kan. Maar anderzijds heeft ze ook de vrijheid om te kiezen hoe haar toekomst eruit gaat zien. Voorlopig komt Amalia in ieder geval dus ook zelf in actie als een schip een behouden vaart gewenst moet worden.
