Tekst: Martijn Akkerman. Dit verhaal verscheen eerder in Vorsten 9 van 2024.
Honderd jaar geleden bracht juwelier Cartier een ring uit die tot op de dag van vandaag populair is – in verschillende uitvoeringen. Het juweel van drie aan elkaar verbonden ringen werd en wordt ook in koninklijke kringen regelmatig gesignaleerd.
Allure van Parijs
Juwelier Cartier werd in 1847 opgericht in de Rue Montorgueil, gelegen achter de befaamde markthallen Les Halles. Het is een straat die tegenwoordig tot een van de meest modieuze van Parijs behoort, maar die in de 19de eeuw ook al een zekere allure had en waar zich bijvoorbeeld al sinds 1730 de winkel van Stohrer bevindt, de oudste patisserie van de Franse hoofdstad. De buurt ligt niet zo ver van het Palais Royal en het is dan ook bekend dat het Hof en de adel er regelmatig boodschappen deden. Het was een tijd die bovendien werd gekenmerkt door een groeiende groep nieuwe rijken, mede dankzij de ontwikkeling van de industrialisatie. Zij wilden en konden zich juwelen permitteren, die lange tijd voornamelijk waren weggelegd voor de elitaire vorstelijke en adellijke bovenlaag, die overigens ook bij Cartier bleef kopen.
Centrum van luxe
Prinses Mathilde Bonaparte, een nicht van keizer Napoleon III en lange tijd Eerste Dame van Frankrijk, gaf in die jaren de toon aan en bracht vele belangrijke klanten naar Cartier. De juwelier, die in die tijd ook porselein en kostbaar kristal verkocht, kon dan ook al spoedig verhuizen naar de modieuze boulevard des Italiens, in de directe omgeving van de Opéra Garnier, om zich in 1899 voorgoed te vestigen in de beroemde Rue de la Paix. Dit was en bleef het centrum van luxe, met niet alleen andere juweliers als Boucheron Franse hoofdstad. en Chaumet, maar ook couturiers, onder aanvoering van de uit Engeland afkomstige Gaston Worth, die samen met keizerin Eugénie de crinoline creëerde. Er waren ook parfumeurs, zoals het nog altijd bestaande huis van Guerlain, dat in 1828 werd opgericht in de nabijgelegen Rue de Rivoli. Leden van de Europese koninklijke families behoorden tot de klantenkring.
Vanaf dat moment raakte het succes van Cartier in een stroomversnelling en binnen afzienbare tijd was de juwelier eveneens leverancier van verschillende Europese en Oosterse hoven en de Amerikaanse ‘geldadel’.
Drie kleuren goud
Van groot belang werd de ontwerpster Jeanne Toussaint, die er in haar carrière voor heeft gezorgd dat vandaag de dag nog altijd wordt gesproken over de goût Toussaint, de smaak van Toussaint. Zij was medeverantwoordelijk voor de Tutti-Frutti-juwelen in de jaren 20 (die werden beïnvloed door gegraveerde stenen uit India), de dubbel-clip broche (waarvoor de houten wasknijper model stond) en het pantermotief, waarvan de mooiste ontwerpen in bezit kwamen van Wallis Simpson, de Hertogin van Windsor. Toussaints liefde voor het pantermotief was zo groot dat zij de bijnaam Pan-Pan kreeg: haar appartement was ermee ingericht en ze droeg dikwijls een lange jas van pantervel. Louis Cartier, de belangrijkste directeur van het bedrijf en wiens maîtresse ze zou worden, noemde haar zelfs liefkozend
‘ma petite panthère’.
Bijzondere betekenis
Opmerkelijk is dat het meest iconisch Cartier-juweel, de zogenoemde bague trois anneaux of trinity-ring weliswaar door haar is vormgegeven, maar niet door haar werd bedacht. Deze ring werd in 1924 door Cartier in productie genomen en dat feit wordt dit jaar uitgebreid herdacht. Het model van deze ring bestond echter al veel langer. Wie op internet zoekt naar ‘Russische trouw- ring’ krijgt een vergelijkbaar model te zien. In Rusland werd aan deze ring, bestaande uit drie losse ringen die soepel over elkaar heen bewegen en aan de vinger uit een geheel lijken te bestaan, een bijzondere betekenis gegeven: de Heilige Drie-eenheid. Reeds in de 19de eeuw werd de ring gebruikt als trouwring, waarbij eventueel het gebruik van drie verschillende kleuren metaal de symboliek konden versterken: de geelgouden ring betekende trouw, het witte exemplaar symboliseerde vriendschap en de ring van roségoud stond voor liefde. Bij elkaar dus een prachtig symbool voor eeuwige liefde en uitermate geschikt als trouwring. De drie ringen kunnen natuurlijk meer betekenissen hebben, zoals ‘de Vader, de Zoon en de Heilige Geest’, maar ook ‘Geloof, Hoop en Liefde’, of ‘Schoonheid, Kracht en Wijsheid’. In alle gevallen betekenen de drie ringen bij elkaar de kracht van een verbintenis.
In een visioen
Volgens de overlevering was het kunstenaar Jean Cocteau die als eerste de ring bestelde en dus verantwoordelijk zou zijn voor het model. Tijdens een droom of visioen, misschien veroorzaakt door het gebruik van geestverruimende middelen, zou hij de ringen om de planeet Saturnus hebben waargenomen, en die wilde hij in een ring laten verwerken. Hij droeg uiteindelijk twee exemplaren aan zijn pink en werd op die manier een wandelende reclame voor de juwelier. Hij schijnt ze bovendien cadeau te hebben gedaan aan vrienden en bekenden, onder wie Coco Chanel, waardoor de ring al snel naam begon te maken als een must-have.
Sterren en royals
De Hertog van Windsor kocht er twee, voor hem en zijn echtgenote. Van Wallis Simpson is niet bekend of ze hem ooit heeft gedragen, maar in ieder geval droeg de hertog ze later beide aan zijn pink in plaats van de oorspronkelijk door hem daar gedragen zegelring. Misschien was het dit opmerkelijke echtpaar, dat vaak in Amerikaanse filmkringen verkeerde, dat de ring naar Hollywood bracht, want binnen korte tijd werd hij daar gedragen door diverse filmsterren, onder wie Gary Cooper, en later Alain Delon en Romy Schneider. Grace Kelly droeg de trinity-ring al vóór ze trouwde met prins Rainier van Monaco: in een scène van de film To Catch a Thief uit 1955, die ze met tegenspeler Cary Grant toevallig ook opnam in Monte Carlo, draagt ze de ring zichtbaar. Pas het jaar daarna trouwde ze met de prins. Als Prinses van Monaco bleef Grace Kelly de ring dragen, evenals later haar dochter prinses Caroline. Maar zij waren niet de enigen in koninklijke kringen. Afgezien van de Hertog en Hertogin van Windsor werd het juweel ook een vast gegeven bij prinses Diana, die hem al droeg toen ze prins Charles nog niet had ontmoet. Opvallend is dat ook koningin Camilla regelmatig een trois anneaux draagt, het juweel dat na honderd jaar nog altijd een tijdloze indruk maakt en niet aan populariteit heeft ingeboet.
Lees ook: Witter dan wit
