Zien: vrouwelijke royals in het leger

Door Karlijn Hoftijzer

Voor prinses Elisabeth van België is de kennismaking met het militaire leven sinds 31 augustus werkelijkheid geworden. Ze gaat een jaar lang Sociale en Militaire Wetenschappen volgen aan de Koninklijke Militaire School. Daarmee zet ze een lange traditie binnen de familie voort. Niet alleen in België, maar ook in andere landen houden vrouwelijke royals zich in meer of mindere mate bezig met het leger. De tijd dat vrouwen daar een nieuwigheid waren, is namelijk al lang voorbij. Maar wat stelt zo’n uniform eigenlijk voor? Is het voor de show, of doen prinsessen en koninginnen echt mee?

Mary van Denemarken

Kroonprinses Mary is, net als schoonmoeder Margrethe, lid van de Hjemmeværnet, een vrijwillige dienst die de Deense krijgsmacht zowel in binnen- als buitenland ondersteunt. Ze is al jaren betrokken bij de mannen en vrouwen van de Hjemmeværnet en is in de loop der jaren gestegen in rang. Een enkele keer doet ze mee aan een training of oefening, waarbij ze haar uniform met de nodige decoraties – ze is inmiddels kapitein – mag showen. Een ‘echte’ militaire training heeft Mary niet gehad en ze heeft dan ook niet in het leger gediend, zoals haar man Frederik.

Margrethe van Denemarken

De Hjemmeværnet heeft ook al jaren de warme belangstelling van koningin Margrethe. In haar tienerjaren trad ze toe tot het Vrouwelijke Luchtmacht Team, dat later opging in de Hjemmeværnet. Ze heeft jarenlang een actieve rol gehad bij de dienst en uitgebreide training ondergaan. Ze voltooide ook een opleiding als ‘groepsleider’ en ze won meerdere prijzen als speerwerper. Altijd handig! Nog steeds is Margrethe regelmatig te zien bij de Hjemmeværnet, maar het dragen van een uniform laat ze tegenwoordig over aan Mary.

Sonja van Noorwegen

Ze is al jaren niet meer in uniform gesignaleerd, maar er is een tijd geweest dat koningin Sonja niets anders droeg. De koningin is militair getraind in zowel de landmacht als de marine. De commandotraining die ze daar heeft voltooid is een traject van twaalf maanden, waarbij ze werd onderwezen in militaire tactieken. Het leverde haar de rang van sergeant op. Ze moest bij deze training niet alleen haar hoofd gebruiken, maar ook fysiek aan de slag. Ze is inmiddels niet meer heel actief bij het leger betrokken.

Salma van Jordanië

Na haar middelbare school pakte Salma haar koffers om aan de Britse Militaire Academie Sandhurst haar vervolgopleiding te beginnen. Haar diploma nam ze in ontvangst in het bijzijn van haar trotse ouders, in november 2018. Ruim een jaar later haalde ze weer een diploma, ditmaal voor haar pilotentraining. De wings (vleugels) kreeg ze opgespeld door haar vader koning Abdullah.

Victoria van Zweden

Op haar 26ste, tussen de bedrijven van haar studie door, volgde kroonprinses Victoria een aantal weken militaire basistraining. Ze heeft niet actief gediend, maar kreeg op deze manier een goed beeld van het werk van militairen. Sindsdien zien we haar niet vaak in camouflage, maar in 2019 bracht ze een werkbezoek aan de Livgardet – een onderdeel van het Zweedse leger – waarbij het in de ijzige temperaturen vast geen ramp was om een praktisch uniform te dragen in plaats van een panty.

Elizabeth van het Verenigd Koninkrijk

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was koningin Elizabeth, toen nog prinses, de eerste vrouw uit haar familie die lid werd van de krijgsmacht. Ze ging fulltime aan de slag bij de Auxiliary Territorial Service (ATS), bestaande uit vrouwen die vrijwillig hun steentje bijdroegen aan de strijd. Ze leerde voertuigen te besturen en te onderhouden. Het verhaal gaat dat ze daar op latere leeftijd nog profijt van heeft gehad toen haar auto het begaf tijdens een ritje op landgoed Sandringham en ze wilde kijken of ze de auto aan de praat kreeg. Na de oorlog bleef Elizabeth betrokken bij het leger, ze is als staatshoofd immers hoofd van de krijgsmacht. Militairen bewijzen haar nog elk jaar eer voor haar verjaardag, tijdens Trooping the Colour. Jarenlang heeft Elizabeth – in uniform – te paard meegereden, maar sinds 1987 neemt ze plaats in een rijtuig.

Anne van het Verenigd Koninkrijk

Een mooi staaltje emancipatie: als enige vrouwelijke royal rijdt prinses Anne te paard mee tijdens Trooping the Colour. Ze is één van de Koninklijke Kolonels bij de Household Division, de verzameling troepen die tijdens Trooping the Colour van Buckingham Palace via The Mall naar de Horse Guard Parade en weer terug paraderen. Koninklijke Kolonel is een eretitel die ze heeft gekregen van koningin Elizabeth. Anne verschijnt wel vaker in uniform, omdat ze meerdere eretitels heeft bij meerdere regimenten. Met zo’n eretitel kan de prinses beschouwd worden als een soort beschermvrouwe, ze zorgt voor een stukje relatiemanagement tussen de monarchie en het leger. Anne heeft zelf nooit in het leger gediend, in tegenstelling tot haar broers en neven die (bijna) allemaal ‘echte’ soldaten waren en soms zelfs aan het front hebben gevochten.

Sophie van het Verenigd Koninkrijk

Als vrouw van prins Edward zet Sophie zich fulltime in voor de Queen, en ook zij haalt als Koninklijke Kolonel regelmatig de banden aan met een aantal divisies. Ze heeft geen militaire training gevolgd, maar tijdens werkbezoeken aan ‘haar’ afdelingen verschijnt ze nog wel eens in uniform. Tijdens een van haar bezoeken aan Duitsland, waar het vijfde bataljon The Rifes gestationeerd is, vertelde de Luitenant Kolonel waarom Sophies rol als Koninklijke Kolonel zo belangrijk is. ‘Voor de jongens is het echt een opsteker om haar hier te zien. Iemand als ik verdwijnt eens in de zoveel jaar, maar zij zorgt voor continuïteit.’ Zelf zegt Sophie over haar rol: ‘Ik heb geen militaire achtergrond, maar het is belangrijk om te leren wat ze doen en om te laten zien dat ik het echt belangrijk vind wat ze doen.’

Suthida van Thailand

Bij veel koninklijke dames kwam eerst de koninklijke titel, en daarna pas de militaire rang. Bij koningin Suthida ging het precies andersom. Voordat ze met koning Vajiralongkorn in het huwelijksbootje stapte, was ze al generaal in het Thaise leger. Ze werd benoemd door de koning toen hij in 2016 de troon besteeg. Vervolgens werd ze de plaatsvervangend commandant van het Bodyguard Regiment, waarvan de koning himself de commandant is. Het feit dat Suthida opmerkelijk snel opklom in het leger en ook tot hoofd beveiliging werd benoemd, was voor de buitenwereld een teken dat er meer gaande was tussen de twee.