Roemenië eert vrijdag koning Mihai vanwege de staatsgreep die hij op 23 augustus 1944 pleegde tegen dictator Ion Antonescu. Met die onverwachte machtsgreep van de jonge vorst (23) raakte nazi-Duitsland een belangrijke bondgenoot kwijt en kwam Roemenië in het geallieerde kamp terecht. Volgens historici werd de Tweede Wereldoorlog daardoor verkort.
Antonescu steunde Duitsland, dat de Roemeense olievelden goed kon gebruiken. Koning Mihai kreeg uit het Westen weinig steun voor zijn dappere daad. De Duitsers reageerden woedend en bombardeerden Boekarest nog de volgende dag. Ook de Sovjet-leider Jozef Stalin was niet blij. Hij was al bezig om de Duitsers terug te dringen en stond klaar om op te rukken naar de Roemeense hoofdstad. Dat was geen probleem zolang Roemenië zich in het vijandelijke kamp bevond, maar werd lastiger na de ommezwaai.
Niet dat Stalin zich er veel gelegen aan liet liggen. Hij nam op 12 september 1944 Roemenië in bezit en zorgde daarna dat er een communistisch regime kwam, met Roemenië stevig achter een zogenoemd IJzeren Gordijn en verankerd in het Sovjet-blok. Wel verleende hij de koning de hoogste Sovjet-onderscheiding, nog voor Mihai in 1947 werd afgezet en gedwongen Roemenië te verlaten.
Smet op Sovjet-overheersing
In de communistische geschiedschrijving was daarna geen plek voor de verzetsdaad van de koning. Die wierp immers een smet op de Sovjet-overheersing van Roemenië. Erkenning kwam daarom pas laat in het leven van de in 2017 overleden koning. President Kalus Iohannis noemde hem vijf jaar geleden “een echte held”. In het door Duitsers gedomineerde Boekarest en met minachting van zijn eigen veiligheid, heeft hij getracht Roemenië te redden, aldus de president.
“Mihai nam als staatshoofd zijn verantwoordelijkheid en toonde moed en vastberadenheid. In een periode dat ons land ingeklemd zat tussen twee totalitaire systemen, het nazisme en het communisme, koos de koning voor vrijheid en democratie”, zei Senaatsvoorzitter aldus Călin Popescu Tăriceanu bij dezelfde gelegenheid in 2014.
