Monarchieën in Europa staan regelmatig in de spotlight, maar ook elders regeren koningen en koninginnen. Soms over slechts een stam, soms over een land met miljoenen inwoners. Wie zijn die wat onbekendere vorsten? In deze aflevering van een nieuwe serie: Tupou VI van Tonga.
‘Het land waar de tijd begint’
Op de idyllische eilandengroep Tonga, ver van Nederland aan de andere kant van de wereld in de Grote Oceaan, regeert sinds 2012 koning Tupou VI. Tonga is een archipel van 177 eilanden met 107.000 inwoners en is het enige koninkrijk in de Grote Oceaan. Het staat ook wel bekend als ‘het land waar de tijd begint’: elk nieuw etmaal breekt voor het eerst aan in Tonga. Sinds 1970 is het land een onafhankelijk koninkrijk, in de daaraan voorafgaande zeventig jaar was het land een Brits protectoraat, maar dezelfde koninklijke familie regeerde toen ook. De eerste koning Tupou I begon zijn regering in 1845.
De huidige vorst Tupou VI is geboren op 12 juli 1959 als ‘Aho‘eitu ‘Unuaki‘otonga Tuku‘aho, in het Koninklijk Paleis van Tonga. Hij is de derde zoon van koning Tupou IV en de jongere broer van de vrijgezel gebleven George Tupou V. De jonge prins krijgt een internationale opleiding en vertrekt op 14-jarige leeftijd naar de befaamde Leys kostschool in het Engelse Cambridge. Daarna studeert hij, eveneens in Engeland, aan de universiteit van East Anglia in Norwich, Sociale Wetenschappen en Globalisering, wat een goede basis is voor zijn latere diplomatieke werk. De prins is ook erg geïnteresseerd in militaire zaken en begint in 1982 aan een carrière bij de marine van Tonga.
Vlak na zijn start bij de marine trouwt ‘Aho‘eitu met zijn vijf jaar oudere nicht Nanasipau‘u, dochter van een voormalige premier en een barones. In Tonga worden prinsen geacht een vrouw uit een adellijke familie te trouwen. Liefst uit het land zelf, waardoor er vaak binnen de familie wordt gehuwd.
Voorafgaand aan een jubileumlunch in 2012 poseert koningin Elizabeth met gekroonde staatshoofden en vertegenwoordigers van monarchieën. De koning van Tonga staat achteraan, in het midden.
Zichtbaar dol op elkaar
‘Aho‘eitu, de latere Tupou VI, wordt troonopvolger doordat zijn oudere broer prins Fatafehi in 1980 trouwt met zijn grote liefde Heimataura Seiloni en daarmee zijn recht op de troon verliest: Heimataura is een burgermeisje. De toekomstige koning zal die ‘fout’ niet maken en trouwt met zijn nicht. Toch is het niet alleen een verstandshuwelijk, want het koninklijk paar is zichtbaar dol op elkaar en ze trekken altijd samen op.
Pas getrouwd gaat het de troonopvolger voor de wind. Hij volgt nog een aantal studies op het vlak van defensie en haalt zijn masters-graad op dat gebied in Australië.
‘Aho’eito trouwt in 2012 met zijn nicht Nanasipau’u.
Voor zijn broer
Tot aan zijn troonsbestijging bekleedt hij verschillende hoge posities. Zo is hij premier van zijn land, Commonwealth-commissaris in Australië en ambassadeur in Japan. Totdat hij in 2012 koning wordt omdat zijn broer George Tupou V komt te overlijden. Het land is in diepe rouw want Tupou V is populair en heeft meer democratie in het land gebracht. De huidige koning zet het populaire beleid van zijn broer zoveel mogelijk voort, wat tot uitdrukking komt in een bescheiden en grotendeels symbolische rol voor de vorst.
Koning gekozen
Tonga is een van de weinige landen in de wereld waar de wet nog een echte kroning voorschrijft, waarbij de nieuwe koning een kroon op zijn hoofd gezet krijgt. Traditioneel vindt de feestelijke ceremonie niet meteen na het aantreden van de nieuwe vorst plaats omdat het land dan nog in rouw is.
Normaal gesproken duurt het een jaar, maar de kroning van Tupou VI is pas in juli 2015, drie jaar na zijn troonsbestijging. Officieel is de rouw over de geliefde Tupou V de reden dat de koning pas zo laat wordt gekroond, maar de kosten spelen, zo tijdens de economische crisis, ook een rol, al is de nieuwe vorst zuinig van aard, en houdt hij niet zo van uiterlijk vertoon. De koning is dol op zijn motor, en is het meest gelukkig als hij samen met zijn vrouw ritjes kan maken.
Ook doet hij samen met zijn vrouw regelmatig aan fitness. De koning en koningin zijn niet slank, maar doen hun best om redelijk in vorm te blijven, zo valt te lezen in de Sydney Morning Herald. Ze willen bovendien het goede voorbeeld geven in hun door obesitas en diabetes geteisterde land. Hoe dan ook, het koningspaar heeft hobby’s die weinig geld kosten en ze willen niet op te grote voet leven.
De koning besluit dan ook dat zijn kroning een relatief sobere plechtigheid moet zijn. De hermelijnen mantels, de kronen, een pompeuze kerk en een in koloniale stijl opgetrokken paleis zijn al aanwezig, dus dat kost niks. Buitenlandse gasten zijn welkom, maar moeten hun eigen overtocht betalen. De enige van wie de reis wordt betaald is de 78-jarige Australische geestelijke die de koning zal kronen. Dat mag niemand uit Tonga zijn want het is voor een onderdaan taboe om het hoofd van de koning aan te raken.
De koning en zijn vrouw lopen mee in de begrafenisstoet van koning George Tupou V, broer van de huidige vorst.
Tijd voor nieuw bloed
Koning Tupou VI en koningin Nanasipau‘u hebben drie kinderen: twee zonen en een dochter. De huidige troonopvolger is Tupouto‘a ‘Ulukalala (32) die met zijn nicht Fakafanua is getrouwd. Zo langzamerhand is er in Tonga minder draagvlak voor de traditie dat de toekomstige koning altijd iemand uit een adellijke familie trouwt, want in de praktijk is dat vrijwel altijd iemand die verwant is aan het Koninklijk Huis. Zelfs de meest conservatieve monarchisten, de koningin-moeder en prinses Salote (een zus van de koning) willen liever nieuw bloed binnen de familie brengen. En zelfs in Engeland hoeft een aangetrouwde prinses immers niet meer van adel te zijn. Het stel kiest echter toch voor elkaar, ondanks de openlijke protesten tegen het voorgenomen huwelijk en de waarschuwing dat de koninginmoeder en prinses Salote niet bij het huwelijk zullen zijn. Maar die twee draaien later bij als ze zien hoe verliefd en gelukkig het stel is.
De troonopvolger en zijn echtgenote hebben inmiddels drie kinderen: prins Taufa‘ahau (5), prinses Halaevalu (4) en de afgelopen jaar geboren prinses Nanasipau’u. Daarmee is de troonopvolging voorlopig geregeld. De verwachting is dat deze koningskinderen als eersten niet meer binnen de familie zullen trouwen.
