Onze redactie-tv gaat aan bij koninklijke evenementen zoals Prinsjesdag en de inhuldiging van de koning. Zo missen ook degenen die niet ter plaatste zijn, niets. Eergisteren zette ik de tv ook aan. Niet vanwege een koninklijk hoogtepunt, integendeel. De herdenkingsdienst van Mandela werd live uitgezonden en ik wilde er geen moment van missen. Als grootste excuses kon ik aanvoeren dat vele vorstenhuizen een prins, prinses, koning of koningin hadden afgevaardigd. Onze eigen koning trok er zelfs twee dagen voor uit. Hij was niet alleen aanwezig in het grote stadion waar de herdenkingsdienst werd gehouden, hij nam ook nog persoonlijk afscheid door de dag later langs de baar stil te staan. Maar heel stiekem ging de televisie vooral aan als soort van eerbetoon. Even niet alleen rennen, verhalen tikken en foto’s selecteren, maar even denken aan de wijze levenslessen van een groot man.
Ademloos luisterde ik naar de toespraak van Barack Obama, president van de Verenigde Staten “Het is een tijd van rouw, maar ook tijd om een heldenleven te vieren, en een tijd van reflectie. Hoe goed heb ik zijn lessen in mijn eigen leven toegepast? In de hele wereld zitten nog steeds mensen vast in gevangenissen vanwege hun uiterlijk, om wat ze geloven of van wie ze houden. Er zijn te veel mensen die aan de kant staan. Madiba liet ons zien wat mogelijk is in ons leven.”.
Mandela heeft niet alleen veel politici geïnspireerd, hij had ook nauwe banden met de Vorstenhuizen en zeker met Oranje. Koningin Juliana weigerde naar Zuid-Afrika te gaan zolang er Apartheid heerste, koningin Beatrix en Nelson Mandela waren close en zagen elkaar ook buiten de formaliteiten om. Mandela was zelfs een eregast op het huwelijk van koning Willem-Alexander en koningin Maxima in 2002. Toen de Afrikaanse oud-president in 1999 een ere-doctoraat ontvangt van de Universiteit Leiden, is de koninklijke familie ruim vertegenwoordigd. Mandela reageerde bescheiden. ‘Het is geen persoonlijke prestatie. Het is een eerbetoon aan allen die uit het verzet kwamen, in de gevangenis zaten of verbannen waren.’
De warme band met de Oranjes kreeg een extra dimensie dankzij prinses Mabel en haar functie van algemeen directeur van The Elders tot mei 2012. The Elders heeft als doel om globale problemen op te lossen, zoals aids, gewapende conflicten en armoede en te helpen bij het oplossen van (globale) conflicten. Nelson Mandela en zijn echtgenote Graça Machel waren lid al van voor de lancering van The Elders. Het overlijden van Mandela was voor prinses Mabel aanleiding om na maanden stilte, weer haar Twitter-account te gebruiken: ‘Laten we Nelson #Mandela eren door onze levens te leven in de geest van de vele lessen die hij ons heeft geleerd. #Madiba’.
Prins Constantijn noemde de naam van Mandela in zijn toespraak. Bij de uitreiking van de Prins Claus Prijs aan de vorige week overleden Egyptische dichter Ahmed Fouad Negm zei hij: ‘Dit is een evenement vol tegenstrijdigheden. We willen het leven en de creativiteit vieren, terwijl we rouwen om onze helden. We zoeken naar hoop, terwijl we omgaan met verdriet en verlies. Wat is dit een vreemd feestje! Maar ervaring laat zien: Wat passeert laat sporen na. Diepe indrukken die we bij ons dragen en koesteren. Vandaag nemen we de uitdaging aan om in de geest van Madiba, Ahmed Fouad Negm en mijn dierbare broer Friso verder te gaan en hen als blijvende inspiratiebron te zien.’’
Ik loop mijn idealen na, wat is er nog van over? Wanneer kwam ik voor het laatst in actie tegen onrecht. Mijn leren jasje uit mijn studententijd hangt als een souvenir aan toen, op zolder. Grootste actie is wellicht momenteel minder aan me besteedt, maar machteloos toekijken is ook niet echt mijn ding. Mijn naam betekent rechtvaardigheid, dat schept verplichtingen. Ik spreek die avond met mijn kinderen over Mandela. Begrijpen ze zijn levensmotto, snappen ze het woord apartheid en wat kunnen zij doen wanneer zij merken dat een klasgenoot wordt buitengesloten. Ik zie het vuur in hun ogen, ze hebben gelukkig een natuurlijke aanleg om onrecht te ruiken. Mijn zoon vertelt over Martin Luther King en ‘zijn droom’. Hij kent de geschiedenis en vertelt aan zijn zus het ongelooflijke dat je alleen met je eigen kleur in de klas zat. Ik ben trots, de opvoeding lijkt geslaagd. Totdat ik hen vraag wat ‘hun droom is’. ‘Een Maserati’ roept hij enthousiast. Er is nog veel werk te doen! Toch nog een keer vragen aan een prins of prinses op welke manier zij dit soort thema’s bespreekbaar maken aan tafel.
