Ze schitteren bescheidener dan witte diamanten, precies wat past bij de ingetogen chique koningin Letizia. Haar zwarte diamanten zijn uniek in de wereld van koninklijke juwelen.
Door Martijn Akkerman. Dit verhaal werd voor het eerst gepubliceerd in Vorsten 6 2023.
Van het Spaanse koninklijk huis is bekend dat de juwelencollectie bescheidener is dan die van de meeste andere Europese vorstenhuizen. Ook worden er minder nieuwe juwelen aangekocht dan bijvoorbeeld in Nederland, waar de collectie onder aanvoering van koningin Máxima de laatste jaren enorm is toegenomen. Toch bezit koningin Letizia iets wat geen enkele andere vorstin in haar verzameling juwelen heeft: zwarte diamanten. In de geschiedenis van het mineraal diamant speelden zwarte exemplaren lange tijd geen enkele rol van betekenis. Ze werden beschouwd als volledig onzuiver en daarom vergruisd tot diamantpoeder of toegepast als industriediamant, bijvoorbeeld voor de vervaardiging van boorkoppen.
Vervloekte steen
In zijn standaardwerk Famous diamonds beschrijft auteur Ian Balfour de ‘Black Orlov’, een kussenvormige zwarte diamant van ruim 67 karaat, die in 1969 door de New Yorkse juwelier Harry Winston werd verkocht aan een verzamelaar voor 300.000 dollar. Eigenlijk een fictief bedrag, want de prijs was aan niets te relateren. In 1990 bracht dezelfde steen nog minder dan een derde op tijdens een veiling van Sotheby’s in New York.
De Black Orlov is de zevende grootste zwarte diamant die ooit is gevonden en zou in de 19de eeuw in het Indiase Pondicherry door een monnik uit het oog van een beeld van de god Brahma zijn gestolen. De steen stond bekend als ‘Eye of Brahma’, maar de godheid was zo boos over de diefstal dat hij een vloek uitsprak over iedereen die de diamant ooit in bezit zou krijgen. Of dit verhaal klopt, is volkomen onzeker, want zwarte diamanten worden niet in India gevonden en de kleur zwart is geen favoriete hindoe-kleur. Ook de rest van de geschiedenis is duister. De diamant zou in het bezit zijn gekomen van de Russische prinses Nadia Vyegin Orlov, die echter niet te traceren is. De naam is toen wel veranderd van Eye of Brahma in Black Orlov.
De zwarte diamant zou verantwoordelijk zijn voor maar liefst drie zelfmoorden, waar overigens geen bewijzen voor kunnen worden gevonden. De eerste was een Amerikaanse diamanthandelaar in 1932 en vijftien jaar later twee Russische prinsessen, die naar Europa waren gevlucht. Vervolgens zou de steen in 1950 in drie stukken zijn gekloofd, om op die manier de vloek te verbreken. De kussenvormige diamant die we nu kennen, zou dus maar een deel zijn van de oorspronkelijke steen, de andere twee zijn uit het zicht verdwenen.
Een zekere Dennis Petimezas, die de diamant van 2004 tot 2006 in bezit had, verklaarde later dat hij nooit iets had gemerkt van een vloek. Dat zal ook wel het geval zijn met de huidige, anonieme verzamelaar, die voor de diamant in 2006 352.000 dollar betaalde, maar daarvoor was hij dan wel gevat in een diamanten lauwerkrans en hing hij aan een collier van 126 witte diamanten.
Druppelvormige ‘Amsterdam’
In 1972 werd in Zuid-Afrika een zwarte diamant gevonden van bijna 56 karaat, waarvan de waarde werd geschat op zes dollar per karaat. De steen kwam in het bezit van de Amsterdamse diamantslijperij Drukker, die de grootste moeite had bij het bewerken. De kleur zwart wordt veroorzaakt door ontelbare submicroscopische insluitsels die de hardheid aanmerkelijk verhogen. Het slijpen en polijsten van een zwarte diamant neemt dan ook vijf keer zoveel tijd in beslag als bij een kleurloze diamant. Na maanden lukte het Drukker om de steen te slijpen in een druppelvorm van bijna 34 karaat, die in februari 1973 door de echtgenote van de toenmalige burgemeester Samkalden de ‘Amsterdam’ werd gedoopt, in verband met het zevenhonderdjarig bestaan van de stad. Ik heb de diamant toen persoonlijk in handen
kunnen houden.
Viva Máxima!
Het succes van zwarte haute-joaillerie
Bij eventuele verkoop zou de opbrengst ten goede komen aan een fonds voor gehandicapte kinderen, maar een gegadigde werd vooralsnog niet gevonden. Pas in 1991 werd de steen voor twee miljoen dollar verkocht en kwam hij in het bezit van de toen in Genève gevestigde juwelier De Grisogono, die de diamant in eerste instantie gebruikte voor publicitaire doeleinden. De eigenaar en directeur van deze firma, Fawaz Gruosi, raakte door de zwarte diamant gefascineerd toen andere juweliers nog totaal geen oog hadden voor het mineraal. Tijdens zijn reizen over de hele wereld kocht hij zwarte diamanten op van de beste kwaliteit. Ook zwart heeft meerdere kleurschakeringen – zwarte diamanten komen voor van bruinachtig grijs via gun-metal tot diepzwart. Gruosi was alleen geïnteresseerd in de allermooiste fluwelige kleur zwart en na jaren verzamelen én het tijdrovende slijpproces toonde hij in 1997 zijn eerste collectie zwarte ‘haute-joaillerie’ aan de wereldpers, met een overrompelend succes. Hij combineerde de stenen met witte diamanten, parels en kleurstenen en twee jaar later probeerde hij de Nederlandse markt te veroveren. De juwelier vroeg mij aan de introductie mee te werken. In het Amsterdamse Amstel-Hotel gaf ik een presentatie tijdens een diner voor een aantal Nederlandse juweliers, maar uiteindelijk was er maar één juwelier bereid de juwelen in zijn collectie op te nemen: juwelier Léon Martens in Maastricht. Toch werd het succes van De Grisogono zo groot, dat ook andere juweliers zijn voorbeeld gingen volgen, zoals Cartier en Chanel. De prijs van zwarte diamanten vertwaalfvoudigde
in korte tijd en bij De Grisogono waren op een bepaald moment zelfs de zonnebrillen en hoesjes voor mobiele telefoons bezet met zwarte diamant niet meer aan te slepen.
Beschaafd en ingetogen
In 2020 kwam er een eind aan het succes toen de frma failliet ging. Er werd te veel gekopieerd en het nieuwe was eraf. Bovendien vertoont zwarte diamant niet de schittering van witte exemplaren en lijkt het misschien te veel op zwart glas. Dat is jammer, want juwelen met zwarte diamant hebben juist een chique, gedistingeerde uitstraling omdat ze uiterst beschaafd en ingetogen schitteren. En dat is precies wat koningin Letizia moet hebben aangesproken, toen ze voor het eerst werd geconfronteerd met de juwelen van De Grisogono. Sinds 2006 draagt ze van deze juwelier regelmatig een collier en een paar bijpassende oorhangers, bezet met markies geslepen witte en briljant geslepen zwarte diamanten. De druppelvorm geeft de juwelen een extra mooie vorm en de hanger is bevestigd aan een collier van witte diamanten. Gecombineerd met meestal zwart-witte kleding en accessoires geven ze de Spaanse vorstin een bijzondere en chique look en ze neemt er bovendien een unieke plaats mee in onder haar Europese collega’s.
