Heeft een koning cash op zak?

Een curieus tafereel op de woensdagse marktdag van de Waals-Brabantse plaats Waver. Koning Filip vraagt aan een bloemenverkoper om een boeket met rode rozen samen te stellen. ‘Da’s voor mijn echtgenote’, zegt hij, tot wel vier keer toe. ‘Ik bied ze u met plezier aan’, reageert de marktkoopman. Een voorstel dat Filip verwerpt met een duidelijke ‘non, non’. Néén, néén, hij wil de bloemen niet gratis krijgen, hij wil ervoor betalen. Eén probleem: de koninklijke gelegenheidsklant heeft geen geld op zak. Waarop zijn adjunct-kabinetschef Pierre Cartuyvels, die naast hem staat, zijn portefeuille bovenhaalt en hem een briefje van 50 euro overhandigt. Ik sta erbij en film het tafereel met mijn smartphone. Als ik achteraf de beelden bekijk, valt het me op: eens afgerekend, steekt Filip het wisselgeld in zijn broekzak. Sowieso verbaast het me dat de koning geen eurocent op zak heeft. Hij, de man wiens beeltenis de Belgische euromunten siert.

Desgevraagd verduidelijkt zijn entourage mij dat koning Filip bij officiële activiteiten zijn handen graag vrijhoudt, en dus geen portemonnee in zijn zakken draagt. (In zijn vrije tijd en bij privé-uitstappen betaalt hij zijn uitgaven wel uit eigen zak.) Filip is in Waver om lokale handelaars en marktkooplieden te spreken die in de coronacrisis zo zwaar getroffen zijn. Hij bestelt ook en betaalt – opnieuw met hulp van zijn adjunct-kabinetschef – een gebraden kip aan een eetkraam. Een gelijkaardig voorbeeld uit 2011. De toenmalige prins Filip is op handelsmissie in New York. Aan een wafelkraam in Central Park bestelt hij een zoete lekkernij voor zichzelf en Mathilde – 5 dollar per stuk. Terwijl hij zijn tanden in de wafel zet, haalt de minister van Buitenlandse Zaken de dollarbiljetten boven. Hij vereffent de rekening.

Etiquettespecialist Kevin Strubbe is nog hofmeester van prins Filip geweest. Hij weet uit ervaring dat zijn vroegere baas anderen laat betalen bij publieke activiteiten. ‘Niet omdat hij gierig is. Wel om lastige situaties uit de weg te gaan waarop hij alleen maar kritiek kan krijgen. Je kunt er wel 101 bedenken. Moet hij het wisselgeld aanvaarden? Dan zullen criticasters zeggen dat hij een gierigaard is die 20 eurocent terug wil. Moet hij toch fooi geven? Zo ja, geeft hij dan wel genoeg? En ook: moet hij zijn gezelschap trakteren? Over de koninklijke familie heeft iedereen een oordeel klaar. Zéker als het over geld gaat.’ Strubbe vindt het niet meer dan correct dat Filip – dan wel zijn adjunct-kabinetschef – betaalde op de markt in Waver. ‘Handelaars zijn, zeker met camera’s op hen gericht, snel geneigd te zeggen: “Laat maar zitten. Het is een traktatie.” Ze zullen dat met plezier doen, want het is mooie publiciteit voor hen, nu ook voor die bloemenverkoper. Maar de koning moet ervoor waken dat hij commercieel niet misbruikt wordt. Dus beter maar die rekening vereffenen. Bovendien: het zou een fout signaal zijn dat hij in deze economisch moeilijke tijden over de markt gaat en alles gratis krijgt.’

In andere koningshuizen is het al even gebruikelijk dat een hofdame of adjudant voorschiet. Toenmalig koningin Beatrix bracht in 2005 een verrassingsbezoek aan een Amsterdamse markt. Zij had geen geld op zak om een aantal pakjes voor haar kleinkinderen te kopen. Een hofdame trok haar portemonnee. Toen ik mijn Nederlandse collega Rick Evers sprak over het voorval met koning Filip, reageerde hij dat koning Willem-Alexander het anders zou aanpakken dan zijn Belgische collega. ‘Ik zie het zo voor mij dat hij zijn iPhone uit de zak haalt om digitaal te betalen. Hij is gek op gadgets.’ Een ideetje voor Filip?