De Zweedse koning Carl Gustaf viert zaterdag zijn zeventigste verjaardag. In interviews heeft hij de afgelopen weken duidelijk gemaakt niet te denken aan terugtreden. Zijn taak om Zweden in binnen- en buitenland te vertegenwoordigen voert hij nog altijd met veel plezier en toewijding uit. Hij voelt zich jong, en bovendien gunt Carl Gustaf zijn oudste dochter kroonprinses Victoria alle tijd met haar jonge gezin.
Die tijd was Carl Gustaf zelf niet gegund. Hij werd al op 27-jarige leeftijd koning na het overlijden op 15 september 1973 van zijn sinds 1950 regerende grootvader koning Gustaf VI Adolf. ,,Je was toen twaalf jaar jonger dan ik nu ben. Ik kan me niet voorstellen hoe dat moet zijn geweest”, aldus Victoria in haar verjaardagstoespraak vrijdagavond bij het feestconcert voor haar vader. ,,Ik moest mijn weg vinden”, zei de koning daar zelf al eens over.
Het koningschap sloeg met hem namelijk een generatie over. Carl Gustaf werd op 30 april 1946 geboren – hij deelde zijn verjaardag met de latere Nederlandse koningin Juliana, die ook zijn peettante werd – in een koninklijk gezin waar al vier dochters waren. Op dat moment regeerde koning Gustaf V, de overgrootvader van de boreling. Het koningshuis telde, net zoals het Britse nu, maar liefst drie generaties troonopvolgers.
Overlijden
Dat duurde echter niet lang. In januari 1947 kwam Carl Gustafs vader bij een vliegtuigongeluk op het vliegveld van Kopenhagen om het leven. Hij was na een jachtpartij op Het Loo in een KLM-toestel op weg naar huis in Zweden. Carl Gustaf, nog geen jaar oud, groeide op zonder vader, in een huis vol vrouwen. ,,Ik heb eigenlijk nooit beseft wat het was geen vader te hebben. Het was nu eenmaal zo”, aldus de koning later. Het besef kwam op latere leeftijd, en na de tsunamiramp in Azië in 2004, sprak hij erover toen hij de Zweden troostte.
Carl Gustaf werd door het overlijden van zijn overgrootvader en het wegvallen van zijn vader in 1950 als vierjarige kroonprins. Zijn hele opleiding en opvoeding stonden in het teken van het naderende koningschap. Zijn net koning geworden grootvader Gustaf VI Adolf was immers al 67 toen hij de troon besteeg. In 1973 was het zover; Carl Gustaf was toen nog ongehuwd, al had hij bij de Olympische Spelen in München een jaar eerder zijn toekomstige vrouw Silvia Sommerlath al leren kennen.
Grondwet
Carl Gustaf moderniseerde de monarchie, daarbij geholpen door het feit dat de grondwet kort na zijn aantreden ingrijpend was gewijzigd waardoor de koning alleen nog een symbool van de staat was: het zogenoemde ‘Zweedse model’. De koning had geen macht meer, maar nog wel invloed. Carkl Gustaf heeft die de laatste jaren veel gebruikt om te pleiten voor duurzaamheid en voorzichtige omgang met natuur en milieu.
