Koning Willem-Alexander spreekt traditiegetrouw de troonrede uit op Prinsjesdag, waarin hij de visie en plannen van het kabinet voor komend jaar bekendmaakt. Vaak is het een uiting van eenheid van het kabinet. Maar meer dan andere jaren overschaduwen ruzie en verdeeldheid in de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB de derde dinsdag van september. Maandag nog botste NSC met PVV en VVD, nadat interim-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven haar steun voor de asielcrisiswet voorwaardelijk had gemaakt aan een goed advies van de Raad van State.
Het was een van de meerdere conflicten die de coalitie in haar korte bestaan al te verduren kreeg. Het extraparlementaire en experimentele kabinet-Schoof is nog wat onwennig, erkenden ook hoofdrolspelers zoals Pieter Omtzigt (NSC) of Geert Wilders (PVV). De begroting die het kabinet dinsdag presenteert, kwam met veel moeite tot stand. Omtzigt zou zich er juist sterk mee hebben willen bemoeien, in plaats van afstand te houden. Het zette de al gespannen verhoudingen nog verder op scherp. Inmiddels zit Omtzigt ziek thuis.
Mogelijk straalt de troonrede, die het kabinet schrijft, toch enige eenheid uit. Omtzigt heeft premier Dick Schoof eerder immers gevraagd om “een idee te geven van het mensbeeld waaruit de regering zal handelen”. Tegelijkertijd hebben alle vier de coalitiepartijen nog duidelijk hun eigen politieke kleur, iets wat de partijleiders ook omarmen. Het is de vraag of dat zich eensluidend laat vertalen naar een troonrede.
Veel uitgelekt
Veel van wat het kabinet zal bekendmaken in de miljoenennota is al uitgelekt. Zo gaat de koopkracht met 0,7 procent omhoog, lager dan het Centraal Planbureau eerder becijferde. Dat komt omdat het kabinet bepaalde lastenverlichtingen zal uitstellen, aangezien de economie er volgens CPB-baas Pieter Hasekamp “verrassend goed” voor staat. Verder wordt de ‘expatregeling’, waardoor zij over 30 procent van hun inkomen geen belasting betalen, amper aangeraakt. Het zou in stappen naar 10 procent gaan, maar zal nu op 27 procent blijven steken. Ook komt er een extra schijf in de inkomstenbelasting, zodat iedereen over het eerste deel van het inkomen minder belasting betaalt.
Na Prinsjesdag wacht de coalitie een zwaar debat. Niet alleen zal de linkse oppositie de in hun ogen te rechtse koers aanvallen, ook is het nog de vraag of de vier partijen elkaar onderling buiten schot zullen laten. Het debat over de regeringsverklaring, vlak voor de zomer, ontaardde in chaos nadat de coalitiepartners elkaar aanvielen.
