Wat een opoffering! De Zweedse prins Bertil en zijn Lilian moesten omwille van de Zweedse troon maar liefst 33 jaar wachten tot ze elkaar hun jawoord konden geven. ‘Eind goed, al goed’, aldus de prins.
Tekst Karlijn Hoftijzer.
Londen, 1943. De bijna 28-jarige Lilian Craig is aanwezig op een borrel in een Londense nachtclub. Ze heeft op haar zestiende, als Lillian May Davies (de tweede ‘l’ liet ze ergens onderweg vallen) het mijnwerkersgezin in Wales waarin ze opgroeide verlaten, om het in Londen te maken als actrice en model. Een bescheiden carrière komt van de grond: ze haalt modetijdschrift Vogue en bemachtigt een paar acteerklussen. Ze ontmoet de Schotse acteur Ivan Craig en trouwt met hem op haar 25ste. Lang duren de wittebroodsweken niet: de Tweede Wereldoorlog breekt uit en David wordt uitgezonden naar Noord-Afrika. Lilian werkt in een fabriek, zoals zoveel achtergebleven Britse echtgenotes. In die fabriek worden radio-onderdelen voor de marine gemaakt, later werkt ze in een ziekenhuis voor gewonde soldaten. Terwijl de oorlog meedogenloos doorraast, gaat het dagelijks leven van de Londenaren zo goed en kwaad als het kan door. Op die borrel in de nachtclub vangt de blik van de knappe Lilian die van een man aan de andere kant van de ruimte. Die man is een Zweedse prins, wordt haar verteld. ‘En ik ben de koningin van Sheba’, reageert ze sceptisch. Maar die aantrekkelijke man is wel degelijk een prins: de 31-jarige Bertil, sportief en dol op snelle auto’s. Hij werkt als marineattaché op de Zweedse ambassade in Londen. Op die avond in 1943 ziet de prins, die een reputatie als vrouwenversierder heeft, voor het eerst de liefde van zijn leven. Ondanks haar scepsis maakt Lilian kennis met Bertil. Ze wisselen nummers uit en het duurt niet lang voordat ze in een liefdesverhouding belanden. Het romantische verhaal gaat dat Lilian Bertil kort na hun kennismaking in paniek belt, omdat de ramen van haar woning zijn gesprongen tijdens een luchtaanval. Bertil zou in de auto zijn gestapt om haar in veiligheid te brengen; ze trekt bij hem in.
Een groot obstakel
De jonge geliefden zijn dol op elkaar en ze willen graag trouwen, maar van een huwelijk kan het niet komen. Dat Lilian al getrouwd is, is niet het probleem: Ivan is ook verliefd geworden op een ander en in 1947 gaan ze op goede voet uit elkaar. Het grootste obstakel is de standvastigheid van Bertils grootvader Gustaf V, de koning van Zweden. Hij geeft Bertil geen toestemming te trouwen met Lilian omdat ze een buitenlands burgermeisje is. Bertil zou ook zonder toestemming van zijn grootvader kunnen trouwen, maar dat zou hem zijn plek in de lijn van troonopvolging kosten. Eerder deden zijn oudere broer Sigvard en jongere broer Carl Johan dat al: zij trouwden met een meisje dat niet door de koning werd goedgekeurd en verkozen daarmee de liefde boven de plicht.
De plicht voor het meisje
Bertils oudste broer Gustaf Adolf wordt in 1946 vader van Carl Gustaf, waarmee de troonsopvolging is veiliggesteld. Maar dan overlijdt Gustaf Adolf in 1947 bij een vliegtuigongeluk en wordt de paar maanden oude Carl Gustaf tweede in lijn van troonsopvolging, na zijn grootvader, die dan al 65 jaar is. Het risico dat deze Gustaf VI Adolf overlijdt voordat Carl Gustaf volwassen is, is reëel. Als Bertil nu toch trouwt met Lilian, kan hij niet meer als regent voor Carl Gustaf functioneren, mocht dat nodig zijn. Het is voor Bertil een moeilijke keuze: enerzijds voelt hij dat de plicht roept en dat hij een cruciale rol speelt in het voortbestaan van de Zweedse kroon. Anderzijds brandt zijn liefde voor Lilian. Bertil kiest voor zijn plicht. ‘Ik ben er nooit verbolgen over geweest dat ik niet kon trouwen’, vertelt hij jaren later. ‘Het was moeilijk voor mijn vader om ons toestemming te geven. Ik begrijp dat. Ik had mijn vader beloofd om bij hem te blijven, om hem met zijn werk te helpen.’
Geheime relatie
Maar Bertil geeft Lilian niet op. Integendeel. In uiterste discretie blijven ze elkaar trouw en wonen ze samen in een huis in Sainte-Maxime in Frankrijk, en later in Villa Sollbacken op het eiland Djurgarden in Stockholm. Ongetrouwd samenwonen is ongewoon voor die tijd, maar dankzij een respectvolle pers is hun relatie een geaccepteerd publiek geheim. Foto’s van een gelukkig stel op de golfbaan en Lilian bij Bertil op de motor zorgen ervoor dat de Zweden warm lopen voor deze unieke relatie. Ondertussen blijft Bertil als prins aan het werk en doet wat hij heeft beloofd: zijn vader helpen. Hij wordt onder meer voorzitter van de Zweedse sportfederatie en van het Zweeds Olympisch Comité. Hij maakt zich hard voor Zweedse handel en leidt zakendelegaties de wereld over. Hij doet dit echter wel als ‘vrijgezel’: Lilian mag niet mee op officiële gelegenheden. Daar heeft ze moeite mee, het doet haar pijn. Maar het is de prijs die ze moeten betalen om samen te kunnen zijn.
Langzame introductie
Haar introductie in de koninklijke familie begint wat stroef, maar uiteindelijk weet ze haar schoonfamilie in te pakken met haar persoonlijkheid en discretie. Lange tijd moet Lilian op tv zien hoe haar partner zijn rol als prins uitoefent, tot ze in 1966 mee mag naar een familiefeestje en voor het eerst publiekelijk aan de zijde van Bertil te zien is. Ze maakt haar koninklijke debuut in 1972, op de viering van de negentigste verjaardag van koning Gustaf VI Adolf. Humor is een van de dingen die hun relatie sterk houden, vertelt Lilian later. ‘Je moet lachen om de moeilijkheden in het leven. Je moet vooral lachen om jezelf. Kameraadschap is een van de dingen die onze relatie hebben gemaakt. We houden ervan om dezelfde dingen te doen. We maken samen lange wandelingen. Ik hou van de loyaliteit van mijn echtgenoot tegenover zijn plicht. Bovendien is hij een heel goede kok.’
Eindelijk de bruid
In 1973, als Bertil en Lilian inmiddels dertig jaar samen zijn, overlijdt koning Carl VI Adolf. Bertils neef Carl Gustaf is dan 27 en staat klaar om de troon te bestijgen. Ook hij heeft zijn hart verpand aan een buitenlandse dame, de Duits-Braziliaanse Silvia Sommerlath. Hij trouwt met haar als hij drie jaar koning is. Dat is het moment waarop Bertil aan de nieuwe koning toestemming vraagt om met Lilian te trouwen. Carl Gustaf geeft zijn oom zijn zegen en op 7 december 1976 trouwt het koppel in de kapel van Paleis Drottningholm. De bruidegom is dan 64. De bruid, in een lichtblauwe japon en een bruidsboeket van lelietjesvan-dalen, is 61. Vanaf dat moment kan Lilian eindelijk in het openbaar en in haar volste recht naast haar echtgenoot verschijnen en zet ze zich in voor de kroon met de flair van een geboren prinses. Ze is een graag gezien lid van de koninklijke familie, ook al spreekt ze relatief veel Engels en maakt ze zich de Zweedse taal nooit helemaal machtig.
Bijzondere oogappel
Bertil en Lilian zijn vanwege hun ongewone relatie kinderloos gebleven. ‘Er is natuurlijk misschien een ding waar we spijt van hebben. En dat is dat we niet eerder hebben kunnen trouwen en dus geen kinderen konden krijgen. Dat is iets droevigs. Maar we zijn hoe dan ook gelukkig, toch?’ vertelt Bertil terwijl hij de hand van zijn – dan nog – verloofde vasthoudt. ‘Heel erg gelukkig’, beaamt Lilian. Gelukkig hebben Bertil en Lilian als surrogaat-grootouders een warme band met de kinderen van Carl Gustaf en Silvia. Met name Carl Philip is het oogappeltje van Bertil, ze delen een passie voor snelle auto’s. Het is ook Carl Philip aan wie Bertil zijn mooie villa Sollbacken belooft, op voorwaarde dat Lilian tot haar dood in de villa kan blijven wonen, mocht ze hem overleven. Zo geschiedt. Bertil overlijdt op 85-jarige leeftijd in 1997, Lilian is 97 als ze in 2013 overlijdt. Na een renovatie betrekken Carl Philip en zijn vrouw Sofia een aantal jaar later de villa. Hun jongste zoontje Julian, geboren in het voorjaar van 2021, heeft bij zijn geboorte Bertils titel Graaf van Halland gekregen.
33 jaar verkering
Terugkijkend op hun unieke liefdesverhaal zou Bertil het niet anders hebben gedaan, vertelt hij aan de vooravond van hun huwelijk in 1976: ‘Als ik het Hof had verlaten en zou zijn getrouwd, had ik mijn vader alleen gelaten met zijn taken. Maar eind goed, al goed.’ ‘Als ik mijn leven moet samenvatten, heeft het altijd om liefde gedraaid’, vertelt Lilian als ze tachtig is. En daar hebben zij en haar Zweedse prins 33 jaar verkering voor overgehad.
‘Hoe ouder, hoe schaamtelozer
