Prinses Esmeralda, de tante van de Belgische koning Filip, heeft niet de bedoeling gehad haar neef in verlegenheid te brengen door uit te spreken dat hij excuses zou moeten aanbieden voor de misdaden van hun verre familielid koning Leopold II in de Congo-Vrijstaat. Dat zegt de in Londen wonende prinses in een donderdag gepubliceerd exposé over het ‘Gewicht van het verleden’. Ze verklaart daarin onder meer haar eerdere uitspraken.
“Mij werd verweten dat ik mijn familie en met name de koning had aangevallen. Dit was duidelijk niet mijn bedoeling. Ik weet hoe complex en delicaat de situatie in België is. Ik weet dat hij niet politiek kan handelen zonder toestemming van de regering. Ik weet ook hoe gepassioneerd mijn neef is over geschiedenis, maar ook hoe gevoelig hij is voor de ambities en gevoelens van zijn medeburgers”, schreef Esmeralda.
De prinses is een dochter uit het tweede huwelijk van koning Leopold III; ze is een halfzus van de koningen Boudewijn en Albert II. “Er is tegen mij gezegd dat ik me als achter-achternicht van Leopold II niet zou mogen mengen in het debat. Ik geloof dat het gezien mijn naam juist belangrijk is om mij eerlijk te uiten. Bovendien, heb ik daarnaast niet het recht om persoonlijke meningen te hebben die alleen mijn gedachten weerspiegelen?”
Prinses Esmeralda gaf Filip vorige week naar aanleiding van de nieuwe discussies over racisme en het koloniale verleden van België in een gesprek met RTL het advies verontschuldigingen aan te bieden voor het schrikbewind dat Leopold II in zijn privékolonie uitoefende. Dat Filip dat niet zelf kon besluiten, wist ze ook. “De koning kan het nooit zelf doen, het is de regering die zo’n beslissing moet nemen. Maar het zou uiteraard een heel sterk signaal zijn als de regering en de koning het samen zouden doen, gezien de persoonlijke link van de koninklijke familie in dit debat.”
Esmeralda (63) liet daarmee een heel ander geluid horen dan prins Laurent, de jongste broer van koning Filip, die in de Waalse kranten het gedrag van Leopold II juist verdedigde. Die zou niet verantwoordelijk zijn voor de wreedheden en misstanden omdat hij nooit in Congo was geweest. De koning kreeg de Vrijstaat in 1885 als privébezit en tijdens zijn beheer, dat tot 1908 duurde, stierven naar schatting tien miljoen Congolezen.
“Het omver halen van de beelden van Leopold II maakt deel uit van de wens om een verleden uit de weg te ruimen dat eenzijdig is geschreven door de kolonisatoren, die geen rekening hielden met de gekoloniseerde bevolking en hun lijden”, aldus Esmeralda in haar opstel. “Degenen die zeggen dat we verder moeten en niet langer praten over een ver verleden, antwoord ik: ‘Is het om in vrede en wederzijds respect nieuwe relaties op te bouwen, niet belangrijk ons deze dingen te herinneren, zodat zulke verschrikkingen nooit meer zullen gebeuren?”
