Willem-Alexander: een trotse vader

Voor meer dan 17 miljoen mensen is Willem-Alexander de koning, maar voor drie is hij vooral hun vader. Hij omschreef zichzelf ooit als ‘een trotse haan in het kippenhok’, en die trots is gebleven. Terecht, want dankzij hem en koningin Máxima groeien zijn drie puberdochters zichtbaar op tot jonge vrouwen die klaar zijn voor hun toekomst

Feit: met drie tienerdochters is het voor een vader nooit rustig thuiskomen. Tijdens het gezamenlijke avondeten moet onderhandeld worden over feestjes, geklaagd over te veel huiswerk en gekibbeld over welke zus nu weer het lievelingsshirt van de ander heeft ‘geleend’. En nee, de mobieltjes mogen óók vandaag niet mee aan tafel. Dat zal tijdens etenstijd op Paleis Huis ten Bosch niet anders zijn. Ook daar wordt er door de zussen gewoon gediscussieerd over welk nummer van de populaire zangeres Maan door het paleis mag schallen, vertelt Willem-Alexander. Maar hij voelt zich thuis in de club van vaders van drie dochters en is volgens Máxima zeer goed in die rol. ‘Hij is een geweldige vader. Het zijn allemaal meisjes en hij brengt de man in de familie’, liet Máxima ooit weten. ‘En dat is af en toe nodig’, grapte Willem-Alexander daar achteraan. Die meisjes krijgen van hem en Máxima een zo normaal mogelijke opvoeding. Daar hoort een openbare school bij, zelf vriendinnen maken en een relatief anonieme jeugd. Het betekent ijsjes eten buiten de deur en hamburgers en kipnuggets bestellen bij McDonald’s. Maar ook grenzen: zo min mogelijk mobieltjes op vakantie, geen feesten als er te veel schoolwerk is en als er aan moeder wordt gevraagd of ze later mogen opblijven, moet vader het daar ook mee eens zijn. En zo krijgen ze drie slimme, betrokken meiden met een eigen mening en een dosis Latijns-Amerikaans temperament. En die, zoals we inmiddels weten, dus ook ‘gewoon’ scheldend de piste over gaan als ze een skistok verliezen.

Privacy is belangrijk

Vrijheid is belangrijk in een opvoeding, vindt Willem-Alexander. Buiten het paleis komen de prinsessen nergens zonder beveiliging, maar de afspraak is dat de mannen en vrouwen van de DKDB niets aan hem doorvertellen over mogelijke vriendjes, geheime afspraken of onhandige acties. Alleen op deze manier kunnen de prinsessen een relatief anoniem leven leiden. De mediacode, mede door de koning in het leven geroepen, helpt daar ook een handje bij. Het was in 2005 zijn eerste zet als vader, nog niet wetend dat hij er uiteindelijk drie meiden mee zou beschermen. Al bij de geboorte van Amalia maakte hij duidelijk: foto’s en video’s van privémomenten kunnen door de media niet zonder consequenties worden verspreid. Het was een reactie op de ervaringen uit zijn eigen jeugd. Zo bracht hij als kind tijdens zonnige vaartochtjes nog wel eens een middag in een bloedhete kajuit door om uit het zicht te blijven van de lenzen van de fotograferende pers. Hij gunt zijn kinderen op dat gebied andere ervaringen, en met succes. De enige privémomenten die we van de prinsessen zien, komt naar buiten via foto’s die de meiden zelf af en toe delen via sociale media.

Van de koning hoeven we geen foto’s van huiselijke gezinstaferelen te verwachten. Wanneer er geruchten gaan over Amalia’s eerste vriendje heeft het voor de fotografen geen zin om tijdens een schoolfeest van het Sorghvliet Gymnasium in de bosjes te gaan liggen wachten. Maar er zijn ook goede ervaringen uit zijn jeugd die hij juist wél wil voor zijn kinderen. Dankzij prins Claus kregen Willem-Alexander en zijn broers een zo normaal mogelijke opvoeding, terwijl Beatrix druk was met haar ambt. ‘Als klein jongetje in Drakensteyn was hij er altijd voor ons. Zoveel mogelijk in ieder geval. Als een normale vader die veel buiten met ons speelde. Hij was altijd wel met iets bezig voor ons en hij stak ook heel veel tijd in ons’, herinnert Willem-Alexander zich. Maar ook Claus beschermde de privacy van zijn zoons als een leeuw en probeerde ervoor te zorgen dat misstappen niet groot werden uitgemeten.

Bijzondere band met Amalia

Toch was Willem-Alexanders jeugd niet zo onbezorgd als gehoopt en moest hij op zijn 16de al aan de slag om zijn zieke en depressieve vader te vervangen bij officiële gelegenheden. Voor zijn dochters heeft hij duidelijk andere plannen. Totdat ze achttien zijn, hoeven zij geen officiële taken te verrichten. Eerst krijgen ze de gelegenheid om puber te zijn. ‘Want als je jezelf niet kent, kun je nooit een publiek ambt goed vervullen. Je moet jezelf eerst door en door leren kennen. Dat is wat ik bij Amalia ook steeds benadruk. Leer jezelf kennen. Ken je eigen grenzen. Ga er overheen, maak fouten.’ Het is een filosofie waar hij steeds op terugkomt als er vergeefs wordt gevraagd of we Amalia al voor haar achttiende zullen zien in een publieke rol. Vorig jaar maakte hij voor het eerst een kleine uitzondering, zij het na wat vriendelijk aandringen van de pers. Tijdens Koningsdag 2019 verrast Amalia iedereen met een sterke verklaring voor de camera, onder toeziend oog van haar ouders. ‘Ik wil geen showversie neerzetten van mezelf’, waren haar woorden. Daar in Amersfoort moet een enorm tevreden vader hebben gezien hoe zijn oudste dochter het volk om haar vingers wond. ‘Ik ben een trotse vader.’ Het zijn zijn eigen woorden over zijn oudste dochter. En die trots steekt hij niet onder stoelen of banken. Maar zoals het een goede vader betaamt volgt daar altijd achteraan: ‘Ik ben trots op al mijn dochters’. Met zijn oudste dochter heeft de koning uiteraard een bijzondere band. Hij weet wat haar straks te wachten staat en zal haar ook moeten voorbereiden op die taak. De vraag wanneer hij haar zou vertellen dat ze ooit koningin van Nederland zal worden, werd hem op de avond van haar geboorte al gesteld. ‘Vanavond niet’, was zijn gevatte antwoord.

Betrokken bij alledrie

Hoewel hij tijdens persmomenten begrijpt dat een foto van enkel hem en Amalia belangrijk is, is er in het gezin geen ruimte voor een uitzonderingspositie. ‘Ik probeer terug te kijken naar de manier waarop mijn ouders mij begeleid en behandeld hebben. In ieder geval ervoor zorgen dat je geen verschil hebt in de familie, dat je geen verschil maakt tussen de kinderen. De kinderen zijn gewoon alle drie onze kinderen en we houden van alle drie evenveel. En er is absoluut intern geen enkel verschil.’ Zijn trots deelt hij niet alleen als er gevraagd wordt naar de rapporten van de meiden. Hij maakt zelf filmpjes van de prinsessen op hun eerste fietstocht naar de middelbare school en maakt in de tuin van het paleis met zijn eigen spiegelreflexcamera Amalia’s portret voor haar zestiende verjaardag. Als de agenda het toelaat, is Willem-Alexander aanwezig op ouderavonden op school, staat hij langs het veld als prinses Amalia een hockeywedstrijd heeft en moedigt hij Alexia aan om haar zangtalent te ontwikkelen. In de kast van zijn thuiskantoor prijkt een foto van Amalia, met haar paard springend over een horde.

Hand op de schouder

Hoe ouder de meiden worden, hoe meer vrijheid hij ze moet geven. Iets dat voor de meeste vaders, dus ook voor de koning, een proces van geven en nemen zal zijn. Maar hoewel de meiden zichzelf inmiddels prima kunnen redden, Ariane is al 13, vindt hij alleen op vakantie gaan nog een stap te ver. Wel mogen ze vriendinnen meenemen op vakantie naar Griekenland en mag Amalia, zoals alle andere kinderen van haar leeftijd, met haar klasgenoten en begeleiding naar het buitenland. Maar dat betekent niet dat hij zijn dochters zomaar alles laat doen. Als beschermende vader zit hij er niet op te wachten dat zijn dochters, al is het nog zo onschuldig, op een verkeerde manier in het nieuws komen. ‘Doe het niet want dit achtervolgt je je leven lang’, spreekt koning Willem-Alexander zijn oudste dochter toe tijdens een fotosessie in Lech. Amalia heeft op dat moment een grote sneeuwbal in haar handen en lijkt van plan die naar de fotografen te gooien. Hij weet als geen ander hoe een spontane actie een eigen leven kan gaan leiden. Zelf is hij niet vies van een beetje keten tijdens de winterfotosessie, waarbij hij het niet kan laten om, soms buiten microfoon- afstand, flauwe grapjes te maken zoals alleen een vader dat kan. Grappen waarmee hij zijn dochters thuis vast nog wel eens in verlegenheid brengt als hun vriendinnen over de vloer komen. In het openbaar zoek hij vaak het contact en de genegenheid van zijn dochters. Tijdens Koningsdag legt hij even een hand op de schouder als hij achter Alexia staat, of drukt hij zijn neus tegen de wang van Ariane. Het is zijn bedankje voor de steun die ze voor hem en Máxima zijn tijdens zo’n dag, zo omschrijft hij hun aanwezigheid. En met genoegen neemt hij in Lech een dikke kus en een aai door z’n haar van Amalia in ontvangst.

Van Bogota naar New York

De drie prinsessen kunnen zich nu nog volledig op hun school, vrienden en hobby’s richten, zoals het hoort op hun leeftijd. Willem-Alexander en Máxima verkeren in de gelukkige omstandigheid dat ze hard kunnen werken en nog geen versterking nodig hebben. Het betekent wel dat ze een offer moeten brengen: ze zien hun kinderen soms minder vaak dan gewenst. Maar de drie redden zich inmiddels prima en bovendien is Willem-Alexanders schoonmoeder er regelmatig om een oogje in het zeil te houden. Het blijft passen en meten, en er komt soms heel wat creativiteit aan te pas, net zoals bij andere werkende ouders. ‘Het is werken werken werken, en dan weer naar huis’, zegt Máxima. En Willem-Alexander over de combinatie vaderschap en ambt: ‘Soms betekent dat vliegen van Bogota naar New York via Amsterdam om een dag met je kinderen door te brengen.’