Spectaculaire smaragden

redactievorsten

24/05/2022 6:35 am

Juwelen met smaragden zijn bijna altijd opvallend. Juwelenhistoricus Martijn Akkerman belicht een aantal koninklijke juwelen met de prachtige groene stenen. Dit verhaal stond eerder in een editie van Vorsten.

Toen de Zweedse prins Carl Philip op 13 juni 2015 in het huwelijk trad, droeg zijn bruid Sofia een diadeem in art deco-stijl, bezet met diamanten en druppelvormige smaragden. Ogenblikkelijk ontstond op internetfora een discussie: waarom was niet gekozen voor parels, traditioneel symbool van reinheid en zuiverheid?

Kleine smaragden in het huwelijksdiadeem van de Zweedse prinses Sofia.

Hierbij werd echter uit het oog verloren dat de smaragd een minstens zo passende betekenis heeft. In oude mythes hoorde de smaragd bij Venus, de godin van de schoonheid en de liefde. In sommige culturen werd de smaragd bovendien geassocieerd met vruchtbaarheid.

Van oudsher bevonden smaragden zich dikwijls in koninklijke collecties. In de loop van de eeuwen zijn de mooiste smaragden in het bezit geweest van Europese vorsten en Indiase maharadja’s (vergezeld van soms fascinerende verhalen en legendes). Befaamd is ook de juwelencollectie in de kluiskamer van de Nationale Bank in Teheran. Gordijnen van parels en meterslange schappen met dozen en tonnetjes, gevuld met smaragden en andere edelstenen, worden daar nog altijd bewaard als nationaal bezit. Toen er in 1967 voor de kroning van Farah Diba tot keizerin van Perzië (het huidige Iran) een kroon moest worden vervaardigd, werd uit vijftig ontwerpen van de grootste juweliers ter wereld gekozen voor dat van de Parijse juwelier Van Cleef & Arpels. Pierre Arpels reisde twintig keer naar Teheran om stenen uit te zoeken, die echter het land niet mochten verlaten.

Een hoofdrol voor smaragden in de kroon van keizerin Farah Diba.

Uiteindelijk werd gebruikgemaakt van loden modellen van de gekozen stenen en reisden de zetters en polijsters voor een maand naar Teheran om de echte stenen daar in het platina montuur te zetten. Het resultaat was een spectaculaire kroon, waarin de op Moghul-wijze gegraveerde antieke smaragden een oosterse touch geven.

De Belgische prinses Astrid met een collier uit de collectie van de Habsburg-familie van haar echtgenoot prins Lorenz.

Vandaag de dag bezitten vrijwel alle Europese vorstenhuizen juwelen met smaragden, waaraan soms een eeuwenlange geschiedenis voorafgaat. De Noorse koningin Sonja bijvoorbeeld draagt een smaragdendiadeem dat ooit van Joséphine de Beauharnais zou zijn geweest. Zeker is dat het juweel in bezit is geweest van Joséphine van Leuchtenberg, kleindochter van de keizerin en koningin van Zweden en Noorwegen.

Een van de meest spectaculaire koninklijke diademen met smaragden wordt gedragen door koningin Sonja.

Aan het eind van de 18de eeuw bracht prinses Wilhelmina van Pruisen een collectie smaragden mee naar Nederland, toen ze in het huwelijk trad met prins Willem V. Deze smaragden zijn in 1898 in een parure verwerkt voor koningin Wilhelmina. De onderdelen van deze parure, die onder meer bestond uit een diadeem, collier met hanger, een broche en twee armbanden, worden nog steeds gedragen.

Koningin Máxima met enkele smaragdjuwelen uit de Oranje-collectie.

De meest spectaculaire collectie smaragden bevindt zich aan het Britse hof. In 1911 kreeg koningin Mary een aantal smaragden ten geschenke van de maharanis van India, ter gelegenheid van de zogenoemde Delhi Durbar dat jaar: de bevestiging van koning George V en zijn echtgenote Mary als keizer en keizerin van India. Deze smaragden vormden een aanvulling op de Cambridge emeralds, genoemd naar de grootmoeder van Mary, de Hertogin van Cambridge.

Nog meer juwelen?

Alles over koningsblauwe saffieren

Het Delhi Durbar-collier en het Vladimir-diadeem worden hier gecombineerd door koningin Elizabeth.

Zij was geboren als prinses van Hessen en tijdens een familiebezoek aan Duitsland omstreeks 1850 won ze in een loterij een doosje met veertig topsmaragden. Deze stenen werden later geërfd door prins Franck van Teck, een broer van koningin Mary, die ze aan zijn maîtresse de Gravin van Kilmorey schonk. Na de plotselinge dood van haar broer in 1910 was het aan de vasthoudendheid van de juwelen- en traditieminnende koningin Mary te danken dat de stenen in de schoot van de familie terugkeerden. De Cambridge-smaragden werden daarna in diverse juwelen verwerkt, onder meer in de Delhi Durbar parure die Mary tijdens de ceremonie in India droeg. In het Vladimir-diadeem, dat in 1922 eveneens door koningin Mary werd verkregen, kan koningin Elizabeth behalve parels ook druppelvormige Cambridge-smaragden bevestigen in de diamanten cirkels.