Prinses Diana: stijlicoon?

Hoewel hier en daar gemopperd wordt over haar kapsel deze avond – ‘alsof ze net onder de douche vandaan komt’ – is prinses Diana een daverend succes. Het is eind januari 1995 en ze is de eregast op het gala van de Council for Fashion Designers of America in New York. Hier worden de Oscars van de Amerikaanse mode-industrie uitgereikt en Diana is gevraagd een award te overhandigen aan Elizabeth Tilberis, een modejournalist die ze goed kent. Gekleed in een nachtblauwe strakgesneden avondjurk van Catherine Walker, gecombineerd met haar beroemde parels met grote saffier om de hals, betreedt ze het podium, en een daverend applaus barst los. Wanneer het publiek wat kalmeert roept een man: ‘Verhuis naar New York!’ Opnieuw applaus. Het moet als een warm bad voelen, ze lijkt volledig opgenomen in de kring van de Amerikaanse mode-elite. Dat ze tijdens dit prestigieuze diner aan tafel zit bij onder anderen Calvin Klein, Kate Moss, Donna Karan en Ralph Lauren zal daar ongetwijfeld aan hebben bijgedragen.

Sprookjesprinses

Diana’s verhouding met de modewereld is altijd wat dubbel geweest. Eigenlijk vindt ze haar werk belangrijker dan kleding, maar ze beseft dat ze altijd beoordeeld zal worden op haar uiterlijk. Dus leert ze van kleding te houden, en krijgt ze er echt plezier in om nieuwe spullen uit te zoeken. Maar het maakt haar in het begin ook onzeker: wat moet ik aantrekken? Gevoel voor mode heeft ze niet van huis uit meegekregen. In de tijd dat prins Charles haar het hof maakt, is de 19-jarige lady Diana Spencer gekleed zoals alle jonge vrouwen met haar achtergrond. ‘Sloane Rangers’ worden ze genoemd, naar de wijk rondom Sloane Square in Londen waar veel jonge vrouwen uit gegoede families een appartement met vriendinnen delen, en banen hebben als kleuterjuf of secretaresse. Ze zijn uit te tekenen in hun ‘uniform’: blouses met ruches, kasjmier truien met ronde hals, lange rokken van Laura Ashley, parels om de hals en in de oren, om maar wat te noemen.

Zo’n uniform draagt Diana dan ook als ze voor het eerst poseert voor de fotografen die haar al een tijdje achtervolgen, nadat ze lucht hebben gekregen van een mogelijke romance met de Prins van Wales. Ze is gekleed in een blouse met een spencer en een zomerse rok. Die rok heeft ze bewust gekozen omdat de stof een dessin van kleine hartjes heeft, het lijkt haar een subtiele boodschap. Maar niemand valt de hartjesstof op, het gesprek van de dag zijn haar benen die duidelijk afgetekend worden in de rok – ze heeft tegen het zonlicht in geposeerd. Het is Diana duidelijk dat ze nog veel heeft te leren.

Natuurlijk worden er hulptroepen ingeschakeld om na de bekendmaking van de verloving de toekomstige prinses op weg te helpen. De moderedactie van Vogue adviseert en introduceert haar bij jonge ontwerpers, maar ook Diana’s moeder Frances heeft nog veel invloed. En zij weet niet beter dan Diana mee te nemen naar mensen die ook voor haar en Diana’s oudere zussen kleding maken. Wat de opmerking van hoedenmaker John Boyd verklaart: ‘Voor mij was ze een meisje dat zich verkleedde in haar moeders kleding.’ Maar haar grootste struikelblok is misschien nog wel dat Diana zelf uitgesproken ideeën heeft over hoe een prinses zich ‘hoort’ te kleden: romantisch, met veel frutsels, en sprookjesachtig. Voor haar is het bovendien vanzelfsprekend om zich bij een bezoek aan Schotland van top tot teen te hullen in tartan (Schotse ruit) en in Wales in rood en groen (de kleuren van de vlag).

Het Britse publiek vindt het allemaal prachtig en koopt massaal goedkopere uitvoeringen van typische Diana-kleding: kleine hoedjes met pluimen, blouses met pofmouwen en opvallende kraagjes. Maar modekenners serveren haar kleding af als te druk, te ouwelijk en te geforceerd. Zelfs Diana’s ontwerpers zien dat, zoals Donald Campbell, die zelf zegt dat de kleding die hij voor haar maakte niet bij haar leeftijd paste. ‘Om heel eerlijk te zijn: zij besliste. Ik adviseerde niet. Ze kwam binnen en kocht wat ze wilde. Ik geloof niet dat er veel tussen zat dat ik zelf voor haar zou hebben uitgekozen.’ Ook Jasper Conran ziet het gebeuren: ‘Haar kleding moest echt eenvoudiger, maar het lukte me niet dat duidelijk te maken.’ En dus is het een kwestie van vallen en opstaan tot ze zelf ontdekt wat het beste bij haar past. Al die onaardige commentaren in de modepers zijn pijnlijk, maar ze leert er wel van. En uiteindelijk heeft die publieke leerschool resultaat.

Minimalistische chic

Hoewel de modewereld helemaal nieuw voor haar is, voelt Diana zich er direct thuis. Sinds ze prinses is, heeft ze minder contact met vriendinnen uit het verleden, en modemensen nemen hun plaats in. Zij zijn over het algemeen niet alleen creatief, maar ook open, belangstellend en vaak ook grappig. Bovendien houden ze van roddelen met de prinses en zijn ze tegelijkertijd discreet over haar. Als Diana’s relatie met de koninklijke familie verslechtert en haar huwelijk uit elkaar begint te vallen, kan ze altijd terecht bij haar favoriete ontwerpers. Die snappen dat het niet alleen om gezelligheid gaat, maar dat praten over en het passen van kleren een belangrijke afleiding voor haar zijn.

Als in de loop van 1992 duidelijk wordt dat het sprookjeshuwelijk van de Prins en Prinses van Wales echt ten einde is (de beroemde solo-foto van Diana voor de Taj Mahal, het geruchtmakende boek van Andrew Morton, en uiteindelijk de scheiding van tafel en bed) stort Diana zich op haar werk voor de vele goede doelen waarbij ze betrokken is. Maar als ze de voorpagina’s van de kranten haalt, is dat vanwege haar kleding, en niet vanwege de organisatie die ze bezoekt. De prinses begint er genoeg van te krijgen om altijd maar weer op haar uiterlijk beoordeeld te worden, en voortaan doet het paleis geen mededelingen meer over de kleding die Diana zal dragen. In plaats daarvan vertellen ze meer over de inhoudelijk kant van haar bezoek. Maar het is te laat, na al die jaren is Diana’s uiterlijk een soort nationale obsessie geworden. Haar kledingstijl is inmiddels een stuk gestroomlijnder en modieuzer dan in haar beginjaren als prinses.

Belangrijkste bondgenoot is Catherine Walker, de Frans-Britse ontwerpster die al vroeg door een Vogue-redacteur met Diana in contact is gebracht. Terwijl ze in de loop der jaren afscheid neemt van verschillende ontwerpers, blijft Diana trouw aan Walker: zij zal uiteindelijk zo’n duizend outfits voor de prinses ontwerpen, zowel voor overdag als ‘s avonds. Walker snapt waar de kleding van een koninklijke goededoelenwerker aan moet voldoen, en samen ontwikkelen ze nieuwe werkkleding: eenvoudige belijningen en meestal effen stoffen.

In de loop van de jaren worden de rokken wat korter en de hakken hoger. Diana voelt zich vrij om minder rekening te houden met wat van een prinses verwacht wordt. Na haar scheiding in 1996 gaat Diana steeds vaker naar de Italiaanse ontwerper Gianni Versace. Hij staat vooral bekend om zijn flamboyante ontwerpen op het randje (of net erover) van ordinair, maar in zijn werk voor Diana weet de vakman die hij is minimalistisch chique kleding te ontwerpen. Hij maakt voor haar simpele jurkjes met rechte belijning (shift dresses) en pastelkleurige pakjes met getailleerde jasjes en kokerrokken. Zijn avondjurken zijn in hun eenvoud, en met hun perfecte belijning, spectaculair. Ook andere ontwerpers maken vergelijkbare kledingstukken die goed aansluiten bij de mode van de jaren negentig: less-is-more.

Nieuwe garderobe

Dat ze aan een nieuwe fase in haar leven is begonnen, brengt Diana in haar kleding tot uitdrukking, ze is serieus bezig met het samenstellen van een nieuwe garderobe voor haar nieuwe rol. Symbolisch doet ze afstand van haar verleden door 79 jurken naar de veiling te brengen, een idee van haar zoon prins William. Het uitzoeken van al die kleren moet amusante uurtjes hebben opgeleverd: hoe heb ik dat kunnen dragen? Haar huidige stijl staat immers mijlenver af van haar kleding in de jaren 80 die door modekenners werd bestempeld als behorende tot haar ‘sprookjesperiode’ en haar ‘Dynastyperiode’ (genoemd naar de toentertijd populaire tv-serie Dynasty).

Jacques Azagury, de ontwerper die al in het begin, maar ook later nog voor Diana werkte: ‘In de laatste twee jaar van haar leven veranderde haar stijl enorm. Ze was niet langer te volwassen voor haar leeftijd, te “prinsesserig”. Na haar scheiding hoefde ze de regels niet meer te volgen. Ze begon dingen te dragen die ze misschien al langer wilde dragen, en haar garderobe werd echt internationaal – jong, sexy en modieus.’ Ook Catherine Walker zag de prinses veranderen: ‘Ik vond het geweldig dat Diana eindelijk zelf haar imago kon vormgeven. De echte persoon was eindelijk sterk genoeg om het imago te vervangen.’

Maar voordat Diana echt een eigen stijl heeft kunnen ontwikkelen, en een stijlicoon kan worden, slaat het noodlot toe. In de vele reacties na haar overlijden stippen mensen uit de modewereld aan dat ze nog maar aan het begin van haar ontwikkeling stond. Zoals Anna Wintour, hoofdredacteur van de Amerikaanse Vogue: ‘Ik denk niet dat ze herinnerd zal worden om haar kleding, maar om al het goede dat ze heeft gedaan, haar vrijgevigheid en haar vriendelijkheid.’ En dat is nu precies wat prinses Diana zelf zou hebben gewild.