Op 30 april 2013 zien ruim tachtig Japanse journalisten in Amsterdam hun kroonprinses Masako (1963) vriendelijk glimlachend door De Nieuwe Kerk lopen. Twee dagen eerder is zij met haar echtgenoot in Nederland aangekomen, en al op het vliegveld gebeurt er iets bijzonders. Terwijl Naruhito (1960) snel in een auto wil stappen, houdt Masako hem tegen, zodat ze samen naar de verzamelde pers kunnen zwaaien.
Niets wijst erop dat Masako al jaren depressief is. Haar laatste officiële buitenlandse bezoek was in 2002 en in heel 2012 heeft de kroonprinses Tokio niet één keer verlaten. Voor de Oranjes is de aanwezigheid van het Japanse paar belangrijk: Máxima belt Masako zelfs persoonlijk op om haar uit te nodigen voor de plechtigheden. Maar dit bezoek bezorgt het Japanse hof veel hoofdbrekens. Kan Masako deze reis wel aan? Is het niet te ver, is het programma niet te zwaar? Na veel gesprekken met hofartsen, het hofbureau en het paar zelf, geeft de regering uiteindelijk op 19 april toestemming voor de reis. Afgesproken wordt dat hofartsen het paar zullen vergezellen en dat Masako alleen naar de inhuldigingsplechtigheid en aansluitende receptie gaat. Het was geen gemakkelijke beslissing voor de prinses om naar Nederland te komen, vertelt prins Naruhito later. Maar de reis heeft Masako goed gedaan, ze heeft weer wat meer zelfvertrouwen gekregen.
Het is dit jaar 26 jaar jaar geleden dat burgermeisje Masako Owada trouwde met kroonprins Naruhito. Hun huwelijksdag zit vol symboliek. Het paar knielt en brengt offers aan de voorouders, terwijl Masako gehuld is in een kimono van maar liefst twaalf lagen. Hofdames wikkelden de eeuwenoude kimono laag voor laag om haar heen: Masako wordt letterlijk omhuld door een traditie, haar persoonlijkheid verdwijnt achter lagen textiel.
Masako stond niet te springen om te trouwen met Naruhito. Als ze de prins in 1986 voor het eerst ontmoet, heeft ze net gehoord dat ze is toegelaten tot de diplomatieke dienst. Haar studie aan de prestigieuze Harvard Universiteit heeft ze cum laude afgerond en de wereld ligt voor haar open. Naruhito vraagt haar na een aantal afspraakjes al ten huwelijk, maar ze weigert. Maar zes jaar na hun eerste ontmoeting stemt ze alsnog toe.
De nieuwe prinses is geen doorsnee Japanse vrouw. Haar vader is diplomaat en werkt op de Japanse ambassades in New York en Moskou; Masako groeit grotendeels in het buitenland op. Maar haar vaderland trekt en in 1986 keert ze terug om Japan beter te leren kennen. Een carrière bij Buitenlandse Zaken ziet ze als een manier om iets te betekenen voor haar land. Op de persconferentie bij de aankondiging van de verloving komt Masako zelfverzekerd over. Maar haar houding roept ook kritiek op. Critici berekenen dat Naruhito tijdens het persgesprek negen minuten en negen seconden aan het woord is en Masako 28 seconden langer. In een land waar het gebruikelijk is dat vrouwen (vooral binnen de keizerlijke familie) zich terughoudend opstellen, wordt Masako’s gedrag niet gepast gevonden.
Masako betreedt door haar huwelijk een wereld waarin oude waarden heilig zijn en het voor een buitenstaander allesbehalve makkelijk is om zich thuis te voelen. Voor ieder burgermeisje dat met een prins trouwt is het wennen aan het leven aan het hof, maar Japan is extra lastig omdat er zo veel tradities zijn. Naruhito en Masako willen naast het volk staan en betrokken zijn. Hun voorbeeld is Groot-Brittannië, waar leden van de koninklijke familie veel maatschappelijke functies vervullen. Masako hoopt haar koninklijke rol te vervullen tijdens buitenlandse reizen. Maar tussen 1993 en 2002 maakt het kroonprinselijk paar slechts drie dienstreizen. In 1999 zijn er twee ceremoniële bezoeken, aan België voor het huwelijk van prins Filip en aan Jordanië voor de uitvaart van koning Hussein. Dat het hofbureau buitenlandse uitnodigingen aan het kroonprinselijk paar afhoudt, heeft alles te maken met de opvolging. In Japan mag de troon alleen overgaan op een mannelijke telg uit de familie. Masako is 29 jaar als ze trouwt, oud voor Japanse begrippen. Het is dus van het grootste belang dat ze snel een zoon krijgt. En reizen is niet bevorderlijk voor een zwangerschap, aldus het hof.
Als er, ruim acht jaar na de huwelijkssluiting, in december 2001 een meisje wordt geboren, overheerst het geluk bij Naruhito en Masako, maar wanhoop aan het hof: er is nog steeds geen opvolger. Masako krijgt steeds meer het gevoel dat ze niet gewaardeerd wordt, en dat is moeilijk te verteren voor de prinses, die haar land zo graag wil dienen. Masako, ooit zo levenslustig en sterk, belandt in december 2003 in het ziekenhuis met gordelroos. Haar herstel duurt lang, en langzaam begint in Japan het besef door te dringen dat er méér aan de hand is. In mei 2004 verklaart Naruhito op een persconferentie dat zijn vrouw er zeer onder geleden heeft dat ze geen buitenlandse reizen mocht maken. ‘Het is een feit dat er pogingen zijn gedaan de carrière en persoonlijkheid van Masako te verloochenen’, een ongekend harde uitspraak van de kroonprins. Door zijn uitlatingen zet Naruhito de Japanse RVD onder druk, en in juni 2004 maakt het hof bekend dat Masako lijdt aan een ‘aanpassingsstoornis’, veroorzaakt door stress. Moeilijke jaren volgen. Masako trekt zich steeds meer terug uit het openbare leven. Als in 2006 de broer van Naruhito een zoon krijgt, is daarmee de opvolging gegarandeerd. De druk op Masako om nog een zoon te baren, valt weg, maar het betekent niet dat haar depressies over zijn.
Gelukkig wordt het paar niet vergeten door collega’s. In april 2005 bezoeken Willem-Alexander en Máxima de wereldtentoonstelling in Japan en ze gaan ook langs bij Naruhito. Een jaar later nodigt koningin Beatrix Naruhito, Masako en hun dochtertje Aiko uit om vakantie te houden op Het Oude Loo in Apeldoorn. In Japan doen speculaties de ronde dat Máxima haar schoonmoeder heeft gevraagd het Japanse kroonprinselijk gezin te vragen, uit compassie met Masako.
Het hofbureau is heel terughoudend met het geven van informatie over Masako. Bovendien is de keizerlijke familie verdeeld. Er is weinig begrip voor Masako. Keizer Akihito laat in 2004 zelfs weten niet op de hoogte te zijn van problemen van zijn schoondochter. Ondanks het gebrek aan steun van het keizerspaar en de tegenwerking van het hofbureau, blijven Naruhito en Masako dapper informatie geven over haar gezondheidssituatie. In december 2012 biedt Masako haar excuses aan dat ze al zo lang ziek is en zich afzijdig houdt. ‘Ik wil me blijven inzetten om beter te worden, met de hulp van mijn artsen en mensen in mijn omgeving.’
Ten tijde van haar bruiloft zei Masako: ‘Ik wil een leven leiden waarvan ik ooit zal kunnen zeggen dat het een mooi leven was.’ Inmiddels heeft ze geleerd dat een mooi leven niet vanzelfsprekend is, al lijkt het beter met haar te gaan. Ze verschijnt weer in de openbaarheid, en is aanwezig bij bezoeken van hoge buitenlandse gasten. Met de nieuwe functie van haar man komen ook voor haar nieuwe verplichtingen. Masako zal nog veel obstakels moeten overwinnen.
> lees ook het bericht over de ‘wuifmomenten’ van de nieuwe keizer
